bitirme tezi izle, bitirme tezi konuları, bitirme tezi kuralları, bitirme tezi örnekleri, bitirme tezi örneği, bitirme tezleri, bitirme ödevi, lisans bitirme tezi, tez konuları, iktisat, makro iktisat, mikro iktisat, istatistik bitirme tezi, muhasebe, maliye, Çalışma Ekonomisi, bitirme tezi örneği, bitirme tezi örnekleri, bitirme tezleri, lisans bitirme tezi, bitirme tezi izle, Hukuka Giriş Bitirme Tezi, ,işkhvx<bitirme tezi konuları, bitirme ödevi, örnek bitirme tezi, bitirme projesi, bitirme tezi kuralları, bitirme tezi örneği, bitirme tezi örnekleri,
1.3. ULUSLARARASI SERMAYE TÜRLERİ
Uluslararası sermaye hareketleri, özel sermaye hareketleri, diğer sermaye hareketleri ve resmi sermaye hareketleri olarak incelenebilir. Özel sermaye hareketleri ise doğrudan yabancı yatırımları ve portföy yatırımlarını içerir.
Uluslararası özel sermaye hareketleri içerisinde; yabancı ülkelerde tahvil ve hisse senedi gibi menkul kıymetlerin satın alınmasıyla elde edilen mali nitelikli yatırımlar portföy yatırımı; bina, fabrika, arazi ve tesis gibi reel nitelikli fiziki değerlerin elde edilmesi de doğrudan (dolaysız) yabancı yatırım olarak sınıflandırılmaktadır. Bununla birlikte doğrudan üretime yansıyan teknoloji, işletme bilgisi ve deneyimleri biçimindeki yatırımları da uluslararası sermaye yatırımı olarak kabul edilebilir. (Seyidoğlu, 2007: 599)
1.3.1. Özel Sermaye Hareketleri
Özel sermaye hareketlerini doğrudan yabancı yatırımlar, portföy yatırımları ve diğer özel sermaye hareketleri olarak inceleyebiliriz.
7
1.3.1.1. Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Doğrudan yabancı yatırımlar, bir ülkede bir firmayı satın almak, yeni kurulan bir firma için kuruluş sermayesini sağlamak veya mevcut bir firmanın sermayesini arttırmak yolu ile kişi veya firmalar tarafından diğer ülkelerde bulunan firmalara yapılan ve kendisi ile birlikte teknoloji, işletmecilik bilgisi ve yatırımcının kontrol yetkisini de beraberinde getiren yatırımlardır. (Karluk, 2002: 639)
Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) ise doğrudan yabancı yatırımları, yatırılabilir kaynakların kişi ve kuruluşlar tarafından bir başka ülkeye taşınması şeklinde tanımlamıştır. (DPT, 2000: 1) UNCTAD raporlarında ise “Doğrudan Yabancı Yatırım” ifadesi yerine “Uluslararası Doğrudan Yatırım” kullanılmaktadır.
Geçmişte doğrudan yabancı sermaye yatırımları, sermaye açığını kapatmak, üretimi artırmak, işsizliğe çözüm getirmek, üretim maliyetlerini düşürmek, ucuz hammadde kullanmak ve döviz rezervlerini genişletmek nedenleriyle caziptir. Günümüzde ise bu faktörlere ilave olarak yeni beklentiler ortaya çıkmıştır. Bunlar, ülke içinde sağlıklı bir rekabet ortamı yaratmak, yeni teknolojiler elde etmek, know-how geliştirmek, gelişmiş ve sermaye ihraç eden ülkelerin politik ve ekonomik desteğini sağlamak, promosyon, dışa açılmak, çevreyi korumak ve insan kaynaklarının geliştirilmesidir. Portföy yatırımlarından farklı olarak doğrudan yatırımlar, ülkeler arasında sermaye transferinin bir piyasa işlemi olmadan bir ülkeden diğerine aktarılması şeklinde olmaktadır. (Karluk, 1983: 14)
Yatırım yapılan ülkeye döviz girişi olmadan da doğrudan yabancı sermaye yatırımları gerçekleşebilmektedir. Yabancı sermaye sahiplerinin yatırımdan elde edilen karlarını yeniden yatırılmak üzere sermayeye eklemesi doğrudan yatırımlar kapsamında değerlendirilir.
bitirme tezi izle, bitirme tezi konuları, bitirme tezi kuralları, bitirme tezi örnekleri, bitirme tezi örneği, bitirme tezleri, bitirme ödevi, lisans bitirme tezi, tez konuları, iktisat, makro iktisat, mikro iktisat, istatistik bitirme tezi, muhasebe, maliye, Çalışma Ekonomisi, bitirme tezi örneği, bitirme tezi örnekleri, bitirme tezleri, lisans bitirme tezi, bitirme tezi izle, Hukuka Giriş Bitirme Tezi, ,işkhvx<bitirme tezi konuları, bitirme ödevi, örnek bitirme tezi, bitirme projesi, bitirme tezi kuralları, bitirme tezi örneği, bitirme tezi örnekleri,
Doğrudan yabancı sermaye ülkeye üretimde kullanılacak makine, teçhizat, yedek parça ve diğer ilgili malzeme şeklinde teknolojik altyapıyı oluşturmak üzere girmektedir. Ayrıca, yabancı sermaye ülkeye lisans, know-how, işletmecilik ve yönetim bilgisi gibi gayri maddi haklar ve hizmetler şeklinde de girebilir. Yabancı sermaye, aynı yatırım içerisinde ülkeye kısmen döviz, makine donanımı, kısmen de lisans, know-how ve teknik bilgi şeklinde girebilir.
8
1.3.1.1.1. Doğrudan Yabancı Yatırımların Önemi
Doğrudan yabancı yatırımların küresel olarak yakaladığı hızlı ivmelenme ile gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelerin doğrudan yatırımları teşvik edici politikaları sayesinde gün geçtikçe doğrudan yatırımların önemi artmaktadır. Sermayenin marjinal etkinliğinin fazla olacağı bölgelere ve pazarlara yönelmesi sürecinde, dönemsel olarak ev sahibi ülkede aranan nitelikler değişiklik göstermiştir. 1. Dünya savaşı sonrası hammadde, 1970’lerde ucuz işgücü, günümüzde ise bunların yanında tamamlayıcı politikalar önem arz etmektedir. Doğrudan yabancı yatırımların önemi hem yatırımcı hem de yatırımı alan ülke açısından değerlendirilmesi gerekir. (Ekinci, 2005: 13)
a. Doğrudan Yabancı Yatırımların Sermaye İhraç Eden Ülke ve Yatırımcılar Açısından Önemi
Uluslararası yatırımcılar genellikle gelişmiş ülkelere mensupturlar. İleri teknoloji, etkin yönetim, ileri düzeyde iletişim altyapısı ve üretim bilgisi yanında büyük bir sermaye birikimine sahiptirler. Bu sermayenin hareketliliğinin en temel mantığı en büyük faydayı sağlayacağı yer, sektör ve yatırım şartlarında yatırıma dönüştürülmesidir. (Ekinci, 2005: 13) Bu açıdan bakıldığında doğrudan yabancı yatırımların önemi şu şekilde sıralanabilir:
– Sermaye ihracı, fazla tasarrufların ülke içinde enflasyonist baskı yaratmasına müsaade edilmeden değerlendirilmesi açısından önemlidir.
– Değişik sektör ve bölgelerde yatırım yapılarak, sermaye üzerindeki riski dağıtma açısından önemlidir.
– Hükümetlerin alacakları kararlarda sermayenin hareketliliği etkindir.
– Yatırımcının kendi ülkesinde karşılaşacağı standart ve kısıtlamalardan, dışarı çıkmak suretiyle etkilenmeme imkânı sağlar.
– Yatırımcının elindeki eski teknoloji ile üretimi diğer ülkelere yönlendirmek suretiyle katma değeri ve rekabet gücü daha yüksek yeni teknoloji ile üretim gerçekleştirmesine olanak sağlar.
bitirme tezi izle, bitirme tezi konuları, bitirme tezi kuralları, bitirme tezi örnekleri, bitirme tezi örneği, bitirme tezleri, bitirme ödevi, lisans bitirme tezi, tez konuları, iktisat, makro iktisat, mikro iktisat, istatistik bitirme tezi, muhasebe, maliye, Çalışma Ekonomisi, bitirme tezi örneği, bitirme tezi örnekleri, bitirme tezleri, lisans bitirme tezi, bitirme tezi izle, Hukuka Giriş Bitirme Tezi, ,işkhvx<bitirme tezi konuları, bitirme ödevi, örnek bitirme tezi, bitirme projesi, bitirme tezi kuralları, bitirme tezi örneği, bitirme tezi örnekleri,
9
– Ev sahibi ülkedeki sendikaların kurumsallaşma derecelerinin düşük olmasından kaynaklanan işgücü ile ilgili daha esnek şartlar ve işgücünün ucuz oluşu maliyetlerin yatırımcı için düşmesi anlamına gelir.
– Hammaddenin yerinden ve yeterince temin edilmesi, yatırımcı için maliyetlerin düşmesi anlamına gelir.
– Yatırımcının, korumacı önlemler alan ithalatçı ülkenin koyduğu kısıt ve engelleri rahatlıkla aşması konusu önem arz eder.
– Yatırımcının pazarı ve müşteriyi daha kolay takip etme imkânı sağlar
– Ülkelerin yatırım için uyguladıkları teşvikler, yatırımcı için çeşitli fırsatlar sunar.
– Yatırımcı, ev sahibi ülkenin sahip olduğu üretim teknolojisinden daha üstün bir teknolojiye sahip olduğu için rahatlıkla pazar payını arttırır ve rekabetçi üstünlükler yakalar.
b. Yatırıma Konu Olan Ülkeler Açısından Doğrudan Yabancı Yatırımların Önemi
Doğrudan yabancı yatırımlar, ev sahibi ve yatırımcı ülkelerin bazı çıkarları ve karşılıklı olarak gerçekleşmektedir. (Ekinci, 2005: 15) Ev sahibi ülke açısından önemini şu şekilde sıralamamız mümkündür:
– Doğrudan yabancı yatırımlar, kriz karşısında, portföy yatırımları kadar hızlı ve akışkan olamadıkları için ülkeyi terk etmeleri kolay değildir.
– Ev sahibi ülke kalkınmasını sürdürebilmek için tasarruflarının üzerinde yatırım yapma imkânına, borçlanmadan kavuşmuş olur. Bu sayede üretim kapasitesi artar.
– Doğrudan yabancı yatırımlar, açılan yeni iş kolları demektir.
– Doğrudan yabancı yatırımlarla gelen ileri teknolojiyi zamanla içselleştirmek ve geliştirmek için AR-GE faaliyetlerine yönelir. Bu sayede de teknoloji ithal eden değil teknoloji üreten ülke konumuna gelmesi açısından önemlidir.
10
– İleri teknoloji sayesinde işgücü niteliğinde bir gelişmeye ve ücretlerin zaman içerisinde artmasına neden olur.
– Doğrudan yabancı yatırımlarla gelen üretim bilgisi ve yönetim becerileri, yatırım alan ülke açısından bu konularda maliyetleri düşürücü etki sağlar.
– Doğrudan yabancı yatırımlar, girdikleri ülkelerde piyasa yapılarında önemli değişikliklere neden olurlar. Rekabet olgusu gelişir ve rekabet ortamının kazanımlar sayesinde ucuzlayan fiyatlarla tüketici refahı, ürün çeşitlenmesi ve piyasaya yeni ürün girişi artar.
– Artan refah seviyesi hizmetler sektörünü geliştirir. Çağdaş beklentiler ve değerlerin günlük hayatın içindeki etkinliği artar, insan hakları ve temel hak ve özgürlükler bilinci gelişir.
1.3.1.1.2. Doğrudan Yabancı Yatırımların Etkileri
Doğrudan yabancı yatırımların, yatırımın yapıldığı ülkede, sermaye birikimini ve üretim kapasitesini artırması, ekonomik büyümeye olumlu katkısı, istihdam artırıcı etkisi, üretim tekniğinin gelişmesi, ülke içi rekabeti artırması ve ödemeler dengesi üzerindeki önemli etkisi nedeniyle birçok ülke tarafından teşvik edilmektedir.
bitirme tezi izle, bitirme tezi konuları, bitirme tezi kuralları, bitirme tezi örnekleri, bitirme tezi örneği, bitirme tezleri, bitirme ödevi, lisans bitirme tezi, tez konuları, iktisat, makro iktisat, mikro iktisat, istatistik bitirme tezi, muhasebe, maliye, Çalışma Ekonomisi, bitirme tezi örneği, bitirme tezi örnekleri, bitirme tezleri, lisans bitirme tezi, bitirme tezi izle, Hukuka Giriş Bitirme Tezi, ,işkhvx<bitirme tezi konuları, bitirme ödevi, örnek bitirme tezi, bitirme projesi, bitirme tezi kuralları, bitirme tezi örneği, bitirme tezi örnekleri,
a. Ödemeler Dengesine Etkisi
Doğrudan yabancı yatırımların ödemeler dengesi üzerine etkileri finansal ve ticari akım olmak üzere iki farklı şekilde incelenebilir.
Finansal akım etkisi; bir ülkeye başka ülkelerden gelen doğrudan yatırımlar bir taraftan sermaye girişi sağlarken diğer taraftan yatırımcı ülke firmalarına bağlı şubelerin elde ettikleri gelirleri yeniden yatırıma dönüştürmesi şeklinde olmaktadır. Sermaye girişi yatırımı alan ülkenin ödemeler dengesine gelir olarak kaydedilir. Ancak, doğrudan yabancı yatırımlar sonucu elde edilen gelir ev sahibi ülkeye geri döndüğünde ödemeler dengesi olumsuz şekilde etkilenir. Bu etki yatırımların geri dönüş oranına ve geri giden kazançların payına bağlıdır.
11
Ticari akım etkisi; doğrudan yabancı yatırımların yatırımı alan ülkelerin ihracatına olumlu ya da olumsuz etkilerde bulunması bir takım koşullara bağlıdır. Doğrudan yabancı yatırımlar yoluyla yatırımcı ülke ile bağlı şirketleri arasında ticari ilişkiler kurulur. Yatırımcı ülkedeki ana şirket bağlı şirketlerinden parça, hammadde veya tamamlanmış mallar satın aldığında ülkenin ticaret hacminde ve ihracatında bir artış sağlanmış olur. Bu tür yatırımlarla ülkenin ihracat kapasitesi artarken daha önceden ithal edilen bazı ürünler iç piyasada üretilmeye başlanacaktır. Bu durumda da ithalat azaltıcı etkisi ortaya çıkacaktır.
b. Sermaye Birikimi ve Üretim Kapasitesine Etkisi
Gelişmekte olan ülke ekonomilerindeki temel yapısal sorunlardan en önemlisi; bu ülkelerin yeteri kadar sabit sermaye yatırımı gerçekleştirememeleridir.(Çapraz ve Demircioğlu, 2003: 21)
Doğrudan yabancı yatırımlar, ülkelerdeki yatırımlar için gerekli sermaye düzeyini artırıp, döviz yokluğu ve tasarruf yetersizliği gibi kalkınmanın önündeki engelleri azaltmakta ve bu baskılardaki rahatlama ile doğrudan yabancı yatırımlar ülkede sermaye oluşumunun gelişmesine yardımcı olmaktadır. (Ercan, 2001: 87)
Yatırım yapan ülkeden yeni teknolojilerin transferiyle, yönetim becerileri ve pazarlamada uzmanlık yerli ülkedeki üretim etkinliğini ve üretim faktörlerinin verimliliğini artırmaktadır. Doğrudan yabancı yatırımlar aynı zamanda yerli sektörlerin girdi ve ara mallar teminini sağlayarak endüstrileşmesini, dolayısıyla yerli yatırımların artmasını olumlu biçimde etkilemektedir. (Ercan, 2001: 88)
c. Milli Gelire ve Ekonomik Büyümeye Etkisi
Doğrudan yabancı yatırımlar; ev sahibi ülkeler açısından, yurtiçi özel yatırımları tamamlayıcı ve yeni iş imkânları ile teknoloji transferine yol açan ve ev sahibi ülkede ekonomik büyümeye neden olan tüm aktörleri harekete geçiren önemli bir sermaye kaynağı olarak görülmektedir.
Gelişmekte olan ülkelere yönelik olarak yapılan makro-ampirik çalışmaların hemen hepsi, doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyüme üzerinde pozitif
12