Finansal Krizlerin Öngörüsü, Uluslar Arası Rezervler, Kısa Vadeli
Dış Borçlar, Probit Modeli, Erken Uyarı Sistemi Sinyal Yaklaşımı
1990’lı yıllarda gelişmekte olan ülkelerde sıklıkla tekrarlanan finansal krizlerin
ülke ekonomilerini derinden sarsması nedeniyle finansal krizlerin öngörülmesi ulusal ve
uluslar arası literatürde çalışılan önemli konulardan biri olmuştur. Gelişmekte olan ülke
ekonomilerinde uluslar arası rezervlerin kısa vadeli dış borçlara oranı, finansal krizlerin
öngörülmesinde kullanılan öncü göstergelerden en önemlilerinden biridir.
Uluslar arası rezervlerin kısa vadeli dış borçlara oranının en az 1 olması, diğer
bir deyişle rezervlerin bir yıllık dönemde vadesi gelecek olan döviz cinsi dış ve iç borç
anapara ve faiz ödemelerini karşılamaya yetecek düzeyde olması rezerv yeterliliği
olarak kabul görmüştür. Bu oran, literatürde bir ekonominin güvenirliliğinin en temel
göstergelerinden birisi olarak değerlendirilmektedir.
Uluslar arası rezervlerin kısa vadeli dış borçlara oranının 1 kritik değerinin altına
düşmesi ekonomide bozulmaların olduğu, etkin olmayan politikaların izlendiği şeklinde
yorumlanırken, bu oranın 1 kritik değerinin üzerinde olması ise ülke ekonomisinin ani
şokları göğüsleyebilecek kadar güçlü olduğu şeklinde yorumlanmaktadır. Bu nedenle bu
oran, finansal piyasalardan borç alan ve yabancı sermaye akışının yoğun olduğu
gelişmekte olan ülkeler için önemli bir makroekonomik göstergedir.
Bu araştırmada, bu oranın Türkiye’nin ve bazı gelişmekte olan ülkelerin maruz
kaldığı finansal krizler ile ilişkisi hem teorik hem de ampirik olarak ortaya konulmuştur.
Uluslararası rezervlerin kısa vadeli dış borçlara oranının finansal krizler üzerindeki
etkisi, finansal krizlerin ortaya çıkmasına neden olan para arzının uluslar arası
rezervlere oranı, para arzının GSYİH’ya oranı, cari işlemler açığının GSYİH’a oranı ve
yurtiçi kredilerin GSYİH’a oranı gibi makroekonomik göstergelerin, bu oran üzerindekietkileri tespit edilmiştir. Aynı zamanda bu oranın finansal krizlerin öngörülmesinde
potansiyel bir öncü gösterge olup olmadığı tartışılmıştır.