Lisans Bitirme Tezi

yazarı ozelders

açık Kasım 12, 2013

*connectedthinking
fiiRKETBiRLEfiMELERi
ve DEVRALMALARI*
Bas›m tarihi itibariyle mevcut düzenlemeler çerçevesinde haz›rlanm›flt›r. Herhangi bir konuda uygulama yapmadan önce mutlaka
uzman görüflü al›nmas›n› tavsiye ediyoruz. PricewaterhouseCoopers’dan yaz›l› görüfl al›nmaks›z›n yap›lan ifllemlerle ilgili oluflabilecek
herhangi bir zarardan dolay› hiç bir sorumluluk kabul edilmez.
Haz›rlayan: PricewaterhouseCoopers Türkiye Dan›flmanl›k Hizmetleri
Bas›m Tarihi Mart, 2006 • Yap›m ‹nfomag Yay›nc›l›k • Bask› P›narbafl Matbaac›l›k
‹letiflim ‹nfomag Yay›nc›l›k, Akatlar Mah. Ebulula Mardin Cad. 4. Gazeteciler Sitesi A8/1, 1. Levent – ‹stanbul
fiiRKETBiRLEfiMELERi
ve DEVRALMALARI
I. fi‹RKET EVL‹L‹KLER‹ 5
1.1 fiirket Evlilikleri (birleflmeler ve sat›n almalar) ne anlama gelir? 5
1.2 fiirket Evlili¤i Hangi Süreçlerden Oluflur? 6
1.3 Vergisel Aç›dan fiirket Evlilikleri 13
2. B‹RLEfiMELER 17
2.1 Birleflmenin Hukuki Tan›m› 17
2.2 Birleflme Türleri 17
2.3 Vergisel Aç›dan Birleflmeler 21
2.4 Mal Varl›¤›n›n Devri 22
2.5 Hisse Devri 27
2.6 Mevcut Vergi ‹ndirim ve ‹stisnalar›n›n Korunmas› 29
3. BÖLÜNMELER 31
3.1 Bölünmenin Hukuki Tan›m› 31
3.2 Vergisel Aç›dan Bölünme ve Hisse De¤iflimi 34
4. fi‹RKET EVL‹L‹KLER‹NDE KR‹T‹K NOKTALAR 37
4.1 fiirket De¤erlemesinde Hangi Yöntemler Kullan›lmal›d›r? 37
4.2 fierefiye Nedir? 41
4.3 Müzakere Sürecinde Nelere Dikkat Edilmelidir? 42
4.4 Özel ‹nceleme (due diligence) Neleri ‹çerir? 42
4.5 fiirket Evlilikleri Süreci Nas›l Yönetilmelidir? 49
4.6 Taraflar Aras›nda ‹mzalanabilecek Sözleflmeler 51
4.7 ‹fllem Sonras› Entegrasyon Nas›l Sa¤lan›r? 52
‹çindekiler
Türkiye ekonomisinin son çeyrek yüzy›ll›k çalkant›l›
seyrinde, özellefltirme uygulamalar› ve flirket birleflmeleri
her zaman önemli bir konuydu. Ancak bu önemli
konu, yaflanan istikrars›zl›klar, yüksek enflasyon ve
ekonomik dengesizliklerin gölgesinde kalmaya da
mahkûmdu. Geçti¤imiz y›llarda kazan›lan göreceli istikrar
nedeniyle flirket birleflmelerinde ve sat›n
almalar›nda son 1-2 y›lda 20-25 y›l›n ac›s›n› ç›karacak
büyüklükte bir hareketlenme bafllad›. Özellikle 2005
y›l›nda likidite bollu¤u gibi global faktörlerin de etkisiyle
rekor seviyede birleflmelerin yafland›¤› bir y›l oldu.
2006 y›l›nda da ayn› ivmenin devam etti¤i görülüyor.
Öyle anlafl›l›yor ki, birleflme rüzgârlar› önümüzdeki dönemde
de tüm ülke ekonomisine yön verecek bir h›zla
esmeye devam edecek.
Türkiye’de son y›llarda gerçekleflen birleflmelere ve
sat›n almalara bak›ld›¤›nda, devlet tekelindeki veya kontrolündeki
flirketlerin el de¤ifltirmesinin önemli bir yer
tuttu¤u görülüyor. Türkiye’nin 1980’lerde bafllayan
özellefltirme maceras› kayda de¤er ölçüde geliflim gösterdi.
Di¤er taraftan özellikle bankac›l›kta olmak üzere
yabanc› sermayeli flirketlerin giriflinin çok h›zland›¤› görülüyor.
Bu iki önemli hareket, Türkiye’de pek çok sektörün
rekabet yap›s›n› temelinden sarsacak de¤iflimleri
beraberinde getiriyor. Daha rekabetçi piyasa yap›s›, flirketlerin
yenilikçili¤ini, verimlili¤ini, ürün ve hizmet kalitesini
zorlayacak.
Birleflmeler, flirketlerin yeni yön aray›fllar› ve ekonomideki
dinamizmin en önemli göstergelerinden biridir.
Türkiye ekonomisi sürekli artan genç nüfusu ve giriflimci
yap›s›yla tam da böyle bir dinamizme ihtiyaç duyuyor.
Yerli ve yabanc› sermayenin yat›r›m için Türkiye’yi
seçmesi, mevcut potansiyelin daha iyi de¤erlendirilebilece¤
ine dair olumlu bir gösterge.
PricewaterhouseCoopers olarak, ifl dünyas›n›n en
önemli gündem maddelerinden biri olan flirket birleflmeleri
ve devralmalar› konusunda yay›nlar›n artmas›na
ihtiyaç oldu¤unu düflünüyoruz. Biz bu kitapç›kla, birleflme
ve devralma konular›na ilgi duyan flirket sahipleri,
yöneticileri veya di¤er okuyucularla, temel baz› konular›
ve tecrübelerimizi paylaflmak istedik. Birleflmeleri
finans, vergi ve hukuk boyutlar›yla ve tüm yönleriyle inceledik.
Birleflmenin her aflamas›nda karfl›lafl›labilecek
sorunlar› ve çözüm önerilerini bu kitapç›¤›n s›n›rlar›n›n
elverdi¤i ölçüde aktarmaya çal›flt›k. Faydalanaca¤›n›z›
umuyorum.
Sayg›lar›m›zla…
Hüsnü Dinçsoy
PricewaterhouseCoopers Türkiye
Dan›flmanl›k Hizmetleri fiirket Orta¤›
Girifl

1. fi‹RKET EVL‹L‹KLER‹
1.1.fiirket Evlilikleri (Birleflmeler
ve Sat›n Almalar) Ne Anlama Gelir?
“Birleflme (merger)” ve “flirket sat›n alma (acquisition)”
ayn› sonucu verseler de farkl› ifllemleri
ifade ederler. fiirket birleflmeleri iki flirketin bir flirket
bünyesinde birleflmesi ve hedef flirketin tasfiye edilerek
tüm aktif ve pasifinin birleflilen flirketin bilançosuna
dahil edilmesi ifllemidir. Sat›n alma iflleminde ise al›-
c› taraf, hedef flirketin hisselerinin bir bölümünü, tamam›
n› veya önemli aktiflerini sat›n alabilir ya da hedef
flirketi tamamen kendi bünyesine katabilir.
Çal›flman›n ilk bölümünde, flirket birleflmeleri ve sat›
n al›mlar› “flirket evlilikleri” fleklinde ifade edilecek ve
incelenecektir.
Neden fiirket Evlili¤i?
fiirket evliliklerinin çok farkl› amaçlar do¤rultusunda
gerçeklefltirildikleri görülmektedir. Yeni ürünlerin
gelifltirilmesi, ölçek ekonomileri sa¤lanmas› ve
ortak operasyonlar›n birlefltirilmesi gibi pek çok sinerji,
birleflme sonras› do¤an yeni flirketin de¤erini
art›r›r.
fiirket evlilikleri ayn› zamanda yatay ve dikey birleflmede
araç olarak kullan›labilir. Yatay birleflme, ayn›
sektörde faaliyet gösteren flirketlerin flirket evlili¤i
yapmas›yla gerçekleflir. Yatay birleflme ile ürün veya
hizmetleri dolay›s›yla rekabet halinde olan flirketler,
verimlilik art›fl›, maliyetlerin düflürülmesi ve fiyat belirleme
gücünün art›r›lmas› gibi avantajlardan yararlan›
rlar.
Dikey birleflmede ise üretim sürecinin farkl› basamaklar›
nda yer alan flirketlerin birleflmesi söz konusudur.
Bir flirketin genellikle bir tedarikçisini ya da müflterisini
sat›n almas› fleklinde gerçekleflen dikey birleflme
ile stoklama maliyetlerinin azalt›lmas›, sat›n almada
fiyat avantaj› elde edilmesi, pazarl›k sorunlar›n›n en
aza indirilmesi gibi avantajlar sa¤lan›r.
Baz› fiirket Evliliklerinin Baflar›s›z Olmas›n›n
Alt›nda Yatan Sebepler Nelerdir?
Baz› flirket evliliklerinin baflar›s›z olmas›n›n sebebi,
flirket evlili¤i sonucunda oluflan sinerjinin ve dolay›-
s›yla da de¤erin beklentilerin alt›nda kalmas›d›r. fiirketlerin
önceden tahmin edildi¤i gibi birbiriyle stratejik
olarak yeterince uyumlu olmamas›, bir di¤er baflar›
s›zl›k nedeni olarak ortaya ç›kabilir. Bunun d›fl›nda
kurumsal kültürlerin çat›flmas›, üst yönetimin görevine
devam etmesi için gerekli motivasyonun sa¤lanamamas›
ve anahtar konumdaki yöneticilerin flirketten
ayr›lmas› da önemli baflar›s›zl›k nedenlerindendir. Sö-
5
SATICI TARAF
• Teknoloji ve know-how elde edilmesi
• Ürün gam›n›n tamamlanmas›yla yeni pazarlara eriflim
• ‹flletme sermayesine eriflim
• Hem yat›r›mc›lar hem hissedarlar için likitide kayna¤›
sa¤lanmas›
• Yat›r›ma iyi ve h›zl› getiriyi sa¤lama imkan›
• Ölçek ekonomisine ulafl›lmas›
• Da¤›t›m a¤›n›n geniflletilmesi
• H›zl› bir flekilde daha genifl bir müflteri portföyüne
ulafl›lmas›
• Sürdürülebilir büyümeye geçilmesi
• Üretim kapasitesinin art›r›lmas›
ALICI TARAF
• Teknoloji ve know-how elde edilmesi
• Sektör tecrübesi kazan›p yeni pazarlara girilmesi
• Yeni da¤›t›m kanallar›na eriflim
• Bir hammadde kayna¤›n›n garanti alt›na al›nmas›
• Rakipleri pazardan silmek
• fiirkete yarat›c› insan kayna¤› kazand›r›lmas›
• Hisse bafl›na kazanç oran›n›n art›r›lmas›
• Tamamlay›c› ürün gam›n›n oluflturulmas›
• Piyasa pay›n›n art›r›lmas›
fiirket evlilikleri, al›c› ve sat›c› taraflara evlili¤in yap›s›na ba¤l› olarak bafll›ca flu alanlarda katk›da bulunur:
6
zü edilen sorunlar›n büyük ço¤unlu¤u, özel inceleme
ve müzakere aflamalar›nda tespit edilebilecek ve çözüme
kavuflturulabilecek konulard›r.
fiirket Evlilikleri Hangi fiekillerde Gerçekleflir?
Ortak Giriflim (Joint Venture): Birbirinden ba¤›ms›z
iki veya daha fazla flirketin, kârlar› ve zararlar› paylaflma
kofluluyla yeni bir flirket kurmalar›.
Stratejik Ortakl›k: Bir flirketin kendisiyle ayn› sektörde
faaliyet gösteren ulusal veya uluslararas› yat›r›mc›-
larla ortakl›k yapmas›.
Finansal Ortakl›k: fiirketin finansal yat›r›mc›larla ortakl›
k yapmas›.
Elden Ç›karma (Divestiture): fiirketin önemli bir varl›¤›
n› satarak veya tasfiye ederek bilançosundan ç›-
karmas›.
fiirket Bölünmesi (Spin off): Bir flirketin bir bölümünün
elden ç›kar›lmas›yla yeni bir flirket oluflturulmas›.
Dostça Devir Alma (Friendly take over): Al›c› flirketin,
hedef flirketin kontrol hisselerini flirket yönetiminin
de onay›n› alarak sat›n almas›.
Düflmanca Devir Alma (hostile take over): Al›c› flirketin,
hedef flirketin kontrol hisselerini, hedef flirket
yönetiminin onay› olmadan sat›n almas›.
Management Buy Out (MBO): fiirketin kontrol hissesinin
flirketin yönetiminde bulunan kiflilerce sat›n
al›nmas›, baflka bir deyiflle flirket yöneticilerinin, ortaklar›
n hisselerini toplayarak flirketin sahibi olmalar›
durumu.
Management Buy-In (MBI): fiirket d›fl›ndan bir yat›-
r›mc›n›n, flirketin kontrol hissesini ve flirket yönetimini
ele geçirmesi.
Leveraged Buy Out (LBO): fiirketin kontrol hissesinin,
küçük bir yat›r›mc› grubu taraf›ndan çeflitli kaynaklardan
borç al›narak sat›n al›nmas›.
1.2 fiirket Evlili¤i Hangi Süreçlerden
Oluflur?
1.2.1 Strateji Belirleme:
fiirket Evlili¤i Yapmay› Düflünenler ‹fle
Nereden Bafllamal›?
Hem al›c› hem de sat›c› tarafta öncelikle flirketin büyüme
stratejisi göz önünde bulundurularak, flirket evlili¤inin
flirkete ve hissedarlar›na ne gibi faydalar sa¤layabilece¤
i tart›fl›l›r. fiirket evlili¤ine haz›rlanan flirketler,
piyasa ve sektör trendlerini gözden geçirerek, flirketin
operasyonel ve finansal performans›n›n ön de¤erlendirmesini
yaparlar. Haz›rl›k sürecinde flirket operasyonlar›
nda de¤er yaratan önemli faktörler saptan›p analiz
edilerek, flirketin sektördeki konumu ve bu konumun
flirket evlili¤iyle nas›l iyilefltirilece¤i tespit edilir. Gelece-
¤e yönelik potansiyel f›rsatlar ve flirketin de¤erini negatif
yönde etkileyebilecek konular de¤erlendirilerek,
flirket evlili¤i ifllemi için zaman plan› oluflturulur.
‹kinci olarak, sat›c› taraftaki flirket için stratejik mi
yoksa finansal ortakl›¤›n m› daha do¤ru bir seçim olaca¤›
belirlenir. Stratejik ortak, flirketle ayn› sektörde
faaliyet gösteren ya da o sektöre girmek isteyen potansiyel
al›c› ve sat›c›lard›r. Finansal ortaklar ise flirketin
hisselerini al›p flirkete finansal katk›da bulunarak,
belli bir dönem sonra flirketten de¤iflik yollarla ç›kma-
Strateji
Belirleme
Tan›t›c›
Dokümanlar›n
Haz›rlanmas›
ve Araflt›rma
Ön Teklifler Kapan›fl
Özel
‹nceleme
Çal›flmas› ve
Ba¤lay›c›
Teklifler
Özel
‹nceleme
Çal›flmas›n›n
ve Hukuki
Belgelerin
Tamamlanmas›
fiirket Evlili¤i Yapanlar Anlat›yor
fiirket Evlili¤ini Etkileyecek De¤ifliklikler Sürecin
Bafllamas›ndan Önce Tamamlanmal›d›r.
Limited flirketlerin, anonim flirket haline getirilmesi, vergi
düzenlemeleri ve çeflitli yeniden yap›land›rma süreçlerinin
flirket evlili¤inden önce tamamlanmas›, flirketle ilgilenen
yat›r›mc›lara flirketle ilgili daha net bilgi verilmesini
sa¤layacakt›r.
7
y› planlayan al›c›lardan oluflur. Stratejik ortaklar flirkete
üretim, pazarlama ve sat›fl alanlar›nda katk›lar sa¤-
lad›klar› için genellikle flirketin karar verme mekanizmalar›
na, finansal ortaklara oranla daha fazla müdahil
olmay› tercih ederler. Finansal ortaklar yönetim kurulunda
söz sahibi olmakla beraber, üretim, pazarlama
ve sat›fl konular›ndaki genel kararlar› bu konularda uzmanlaflm›
fl olan flirket yönetimine b›rak›rlar. Finansal
ortaklar flirkete yapt›klar› yat›r›m› geri kazand›ktan bir
süre sonra flirketin hisselerini eski sahibine satma, bir
stratejik orta¤a satma veya halka arz alternatiflerinden
birini kullanarak ortakl›ktan ayr›l›rlar.
Al›c› taraf ise ortakl›k için yeni sektörlere girilmesi veya
mevcut uzmanl›k alanlar›nda ortak aranmas› alternatiflerini
karfl›laflt›r›r. Finansal analistler, flirketlerin uzmanl›k
gelifltirdi¤i alanlarda baflar›l› olma ihtimalinin daha fazla oldu¤
unu düflünmekte ve halka aç›k flirketlerde, bu tip birleflmeler
flirketin hisse de¤erine katk›da bulunmaktad›r.
Yine bu aflamada, hem al›c› hem de sat›c› taraf dikey
ve yatay entegrasyon alternatiflerini araflt›r›r ve flirket
için hangisinin daha uygun olaca¤›n› belirler. Az›nl›k hissesi,
ortak giriflim, ço¤unluk hissesi veya %100 hissedarl›
k alternatifleri gözden geçirilerek birleflme ve sat›n
alma yap›s›n›n nas›l olaca¤› karara ba¤lan›r.
1.2.2 Tan›t›c› Dokümanlar›n Haz›rlanmas› ve
‹ncelenmesi
fiirket Profil Doküman› Ne Kadar Detayl›
Olmal›d›r?
Sat›c› taraf, olas› al›c›larla flirket evlili¤i konusunda temasa
geçmek ve flirketi tan›tmak için fiirket Profil
Doküman›’n› haz›rlar. fiirket Profil Doküman›, 3-4 sayfay›
geçmeyecek flekilde haz›rlanan ve flirketin operasyonlar›
ile temel finansal bilgilerinin flirket isminin
gizli tutularak sunuldu¤u bir belgedir.
fiirket Tan›t›m Kitapç›¤› Nas›l Haz›rlan›r?
Sat›c›lar, fiirket Profil Doküman› ile eflzamanl› olarak
Tan›t›m Kitapç›¤› haz›rl›¤›na bafllar. Tan›t›m Kitapç›¤›
flirketin faaliyet gösterdi¤i pazar›, hissedar ve yönetim
yap›s›n›, pazardaki konumunu, üretim kapasitesini,
ürünlerini, müflteri portföyünü ve sat›fl projeksiyonlar›
n› içeren detayl› bir dokümand›r. Kitapç›¤›n haz›rlanmas›
s›ras›nda al›c›lar›n soru ve kayg›lar› önceden
tahmin edilerek gerekli bilgiler üretilir, yap›land›rma alternatifleri
ve vergi stratejileri belirlenir. Tan›t›m Kitapç›¤›,
yat›r›mc›ya flirketin durumunu ve gelece¤e dönük
Strateji
Belirleme
Tan›t›c›
Dokümanlar›n
Haz›rlanmas›
ve Araflt›rma
Ön Teklifler Kapan›fl
Özel
‹nceleme
Çal›flmas› ve
Ba¤lay›c›
Teklifler
Özel
‹nceleme
Çal›flmas›n›n
ve Hukuki
Belgelerin
Tamamlanmas›
fiirket Evlili¤i Yapanlar Anlat›yor
Sat›c› Taraf fiirket Evlili¤inden Beklentilerini
Gerçekçi Bir fiekilde Belirlemelidir.
Baflar›yla sonuçlanmas› muhtemel olan birçok flirket
evlili¤inin, özellikle fiyat konusundaki afl›r› beklentiler
nedeniyle gerçekleflemedi¤i gözlenmektedir. Bu nedenle
flirket evlili¤inden beklentiler her iki tarafta da sürecin
bafl›nda gerçekçi bir biçimde ortaya konmal› ve süreç
boyunca de¤ifltirilmemelidir.
fiirket Evlili¤i Yapanlar Anlat›yor
fiirket evlili¤i süreci flirketin günlük operasyonlar›n›
etkilememelidir.
fiirketlerin üst düzey yöneticileri ve ortaklar›n›n
tamam›yla flirket evlili¤i sürecine odaklanmalar›
flirketin günlük operasyonlar›n› sekteye u¤ratmaktad›r.
Öte yandan, bafllat›lan sürecin kesinlikle bir flirket evlili¤i
ile sonuçlanaca¤› yönünde oluflacak bir beklenti, flirketin
di¤er ifl f›rsatlar›n› de¤erlendirmesine engel olabilmektedir.
Bu olumsuzluklar›n önüne geçmek için, flirket evlili¤i ayr›
bir proje olarak görülmeli ve profesyonel bir flekilde
yönetilmelidir.

planlar›n› anlatarak, yat›r›mc›n›n özel inceleme sürecine
girip girmeyece¤ine karar vermesine yard›mc›
olunmas› amac›yla haz›rlan›r.
Tan›t›m Kitapç›¤›’n›n içeri¤inde yer verilmesi
gereken ana bafll›klar flunlard›r:
• fiirketin ve sektörün genel tan›t›m› ve büyüme
potansiyeli
• fiirketin finansal performans› ve gelecek dönem
projeksiyonlar›
• Ülkenin makroekonomik durumu ve beklentiler
• fiirket stratejisi ve operasyonlar
• Yönetim kalitesi
fiirket için En Uygun Al›c› Nas›l Bulunur?
Sat›c› taraf, kapsaml› bir araflt›rma yaparak olas›
stratejik ve finansal al›c›lar listesi oluflturur. Olas›
al›c›lar›n ilgi seviyeleri, finansal durumlar›, operasyonlar›,
stratejileri, geçmifl birleflme/sat›n alma
tecrübeleri ve potansiyel stratejik uygunluklar›
(“strategic fit”) flirket yönetimi taraf›ndan de¤erlendirilir.
Sat›c› tarafta fiirket Profil Doküman›’n›n olas› al›c›-
lara gönderilmesinin ard›ndan, bu yat›r›mc›larla irtibata
geçilerek yat›r›mc›lar›n ilgi seviyeleri belirlenir. ‹lgi
duyan yat›r›mc›larla gizlilik anlaflmalar› imzalanarak
fiirket Tan›t›m Kitapç›¤›’n›n gönderilmesine bafllan›r.
1.2.3 Ön Teklifler

1.3 Vergisel Aç›dan fiirket
Evlilikleri
1.3.1 Hisse veya Varl›k Al›m›
Varl›k Al›mlar›
Varl›k transferleri, al›c› firmaya varl›klar›n defter de-
¤erlerini art›rma olana¤› sa¤lamaktad›r. Al›c› firma varl›
klar›n transfer esnas›nda art›r›lm›fl de¤erlerlerini defterlerine
kaydederek, bu de¤erler üzerinden amortisman
ay›rabilir.
Varl›k al›mlar›nda sat›c›n›n düzenledi¤i faturan›n
toplam tutar›, varl›klar›n piyasa de¤erlerine göre da¤›-
t›ld›ktan sonra kalan bedelin flerefiye olarak de¤erlendirilmesi
ve al›c›n›n kay›tlar›na gayrimaddi duran varl›k
olarak kaydedilmesi gerekmektedir. Bu flekilde kaydedilen
flerefiye, befl y›l içinde eflit taksitlerle itfa olunur.
Sat›lan emtiadan elde edilen kazanç, sat›c› firman›
n ticari kâr›na dâhil edilerek vergilendirilir. Sat›lan
emtia, al›c› firman›n defterlerine emtian›n al›fl bedeli
ile kaydedilir. Varl›klar›n sat›fl bedellerinin emsallerine
uygun olarak piyasa fiyat› ile belirlenmesi gerekmektedir.
Geçmifl Mali ve Ticari Yükümlülükler
Hedef flirketin varl›klar›n›n al›m›, genellikle al›c›n›n, flirketin
geçmifl mali ve ticari yükümlülüklerden do¤abilecek
riskleri üstlenmesini engeller. Bu tip sat›n almalarda, sat›
n alma öncesi mali ve ticari yükümlülükler sat›c› flirket
üzerinde kal›r. Ancak sat›c›, sat›fl sonras›nda vergilerini
ödeyemeyecek duruma gelmiflse ve vergi idaresi, sat›-
c›n›n mali yükümlülüklerden kaçmak amac›yla al›c› ile
muvazaal› bir sat›fl ifllemi gerçeklefltirdi¤ini ispat ederse,
sat›n alma sözleflmesi mahkemece iptal edilebilir.
fiirketin Mevcut Sözleflmeleri
Varl›k al›mlar›nda, sat›c› ile üçüncü flah›slar aras›nda
imzalanm›fl bulunan sözleflmeler, al›c›ya sat›fl iflleminin
bir sonucu olarak devrolmaz. Bu nedenle al›c›n›n
üçüncü flah›slarla yeni sözleflmeler yapmas› gerekir.
Bir baflka alternatif de üçüncü flah›slar›n icazetini alarak
mevcut sözleflmelerden do¤an yükümlülükleri al›-
c›n›n sat›c› ad›na yüklenmesidir.
Çal›flanlar›n Devri
K›dem tazminat›, çal›flanlar›n al›c›ya devri konusunda
en önemli konulardan biridir. ‹lke olarak çal›flanlara k›-
dem tazminat› ödeme, sat›c›n›n yükümlülü¤ündedir.
Ancak varl›k al›m› sürecinde, k›dem tazminat› yükümlülü¤
ünü, varl›k al›m bedelinin bir parças› olarak al›c›-
n›n üstlenmesine karar verilebilir. K›dem tazminat›n›
ödemek yerine, yükümlülü¤ü sat›c› firmadan al›c› firmaya
devretmek de mevcut ‹fl Kanunu çerçevesinde
de¤erlendirilebilecek bir alternatiftir.
Varl›klar›n Defter De¤erlerinin Art›fl›
Varl›k transferleri, al›c› firmaya varl›klar›n defter de-
¤erlerini art›rma olana¤› sa¤lamaktad›r. Al›c› firma varl›
klar›n transfer esnas›nda art›r›lm›fl de¤erlerlerini defterlerine
kaydederek, bu de¤erler üzerinden amortisman
ay›rabilir. Al›c› firmada amortisman hesab› yap›l›rken,
sat›c› firmada varl›klar üzerinden ayr›lm›fl bulunan
amortismanlar dikkate al›nmayacakt›r.
Sat›fl sonucunda varl›k de¤erlerinin yan› s›ra flerefiye
de ödenmiflse, ödenen flerefiye al›c› firmada gayri
maddi duran varl›k olarak kaydedilerek, befl y›l içinde
eflit yüzdelerle itfa edilebilecektir.
Vergileme
Varl›k sat›fl›ndan do¤an kazançlar, sat›c› firman›n ticari
kazanc›n›n bir parças› olarak de¤erlendirilerek Kurumlar
Vergisi’ne tabi olacakt›r. Öte yandan sat›c› firman›
n hissedarlar› sat›fltan do¤an vergi sonras› kâr›
ancak sat›c› firman›n kâr da¤›t›m› yapmas› halinde alabileceklerdir.
Kâr da¤›t›m› ise ancak sat›c› firman›n kâr
elde eden bir flirket olmas› halinde mümkün olabilecektir.
Dolay›s›yla, kâr da¤›t›m stopaj› ve hissedar›n
kiflisel gelir vergisi beyan› da dikkate al›nd›¤›nda, sat›fl
kazanc›n›n ciddi bir vergi yükünden sonra ortaklar›n
flahsi mal varl›klar›na dahil olaca¤› söylenebilir.
Hisse Al›m›
Al›c› için hisse al›m›nda ana masraf kalemi hisse al›m bedelidir.
Mevzuat›m›zda hisse bedelinin de¤erlenmeye tabi
tutulmas› flart› bulunmamaktad›r. Ancak hisse bedelinin
emsallerine uygun olarak belirlenmesi gerekmektedir.
13
14
Vergi ve muhasebe uygulamalar› aç›s›ndan genel
olarak hisse al›mlar›nda hisse bedeli üzerinde flerefiye
olufltu¤u düflünülmemekte ve hisse al›m› için ödenen
tutar›n tamam› hisse maliyet bedeli olarak dikkate
al›nmaktad›r. Ancak Maliye Bakanl›¤›’n›n son zamanlarda
hisse al›m› halinde de flerefiye oluflabilece¤i yönünde
görüfl belirtti¤i bilinmektedir.
Geçmifl Mali ve Ticari Yükümlülükler
Hedef flirketin hisselerinin al›m› halinde al›c›, hedef
flirketin gelecek yükümlülüklerinin yan› s›ra geçmifl
mali ve ticari yükümlülüklerini de vergisel zaman
afl›m› süresi olan befl y›l boyunca üstlenir. Ayr›ca,
hisse al›m› halinde, flirket varl›klar›n›n defter de¤erlerinin
cari de¤erlere getirilmesi ve bu de¤erler üzerinden
amortisman ayr›lmas› da mümkün olmamaktad›
r. Ancak al›c›, flirketin mevcut bulunan vergi indirim
ve istisnalar›ndan yararlanmaya devam edebilir.
fiirketin hissedar yap›s›n›n de¤iflmesi, indirim ve
istisnalardan yararlanmak için engel teflkil etmemektedir.
fiirketin ticari ve vergi-d›fl› di¤er yükümlülükleri de
hisse al›m› ile birlikte al›c› flirkete geçmektedir. fiirketin
üçüncü flah›slarla olan sözleflmeleri de buna dahildir.
fiirkete özel lisans ve sözleflmeler bulunmas› halinde
bu durum al›c› için önemli bir husus olabilmektedir.
Aksine bir hüküm bulunmad›¤› sürece, flirketin hissedar
yap›s›ndaki de¤ifliklikler bu tip belgelerin yürürlülü¤
ünü etkilememekte olu, tekrar düzenlenmeleri
veya imzalanmalar› gerekmemektedir.
Vergilendirme
Varl›k al›m›ndan farkl› olarak, hedef flirketin mevcut
hissedarlar› sat›fltan do¤an kazanc› do¤rudan elde etmektedirler.
‹lke olarak, sat›fl sonucunda oluflan sermaye
de¤er art›fl kazanc›, vergiye tabidir. Ancak baz›
durumlarda söz konusu de¤er art›fl kazanc› vergiden
istisna olabilmektedir. Bu aç›dan, vergi kanunlar›nda
sunulan istisna hükümlerinin yan› s›ra flirketlerin hukuki
yap›s› da vergilendirme prensiplerini ve planlama
stratejilerini etkileyebilmektedir.
1.3.2 Al›c›n›n Transfer Maliyetleri
Hisse Al›m›nda Vergiler
(a) Katma De¤er Vergisi
Hisse senetlerinin sat›fl› Katma De¤er Vergisi’ne tabi
olmamakla beraber, iflletmeye kay›tl› limited flirketlerin
ortakl›k paylar›n›n sat›fl›n›n, Katma De¤er
Vergisi’ne tabi oldu¤u yönünde tart›flmalar bulunmaktad›
r.
(b) Damga Vergisi
Hisse sat›fl sözleflmesinde belirtilen hisse sat›fl fiyat›
%0.75 oran›nda damga vergisine tabidir. Hisse sat›fl
sözleflmesinin imzal› her nüshas› için Damga Vergisi
ayr› ayr› hesaplanmal›d›r.
15
Damga Vergisi Türkiye’de imzalanan sözleflmeler
için hesaplan›r. Ayr›ca, Damga Vergisi Kanunu’nun
1’inci maddesine göre, yabanc› memleketlerle Türkiye’deki
yabanc› elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen
sözleflmeler, Türkiye’de resmi dairelere ibraz
edildi¤i, üzerine devir veya ciro ifllemleri yürütüldü¤ü
veya herhangi bir suretle hükümlerinden faydalan›ld›-
¤› takdirde vergiye tabi tutulur.
Damga Vergisi’nin mükellefi, sözleflmeyi imza
edenler olarak tan›mlanm›fl olup, sözleflme taraflar›-
n›n hangisinin mükellef olaca¤›na dair özel bir düzenleme
yap›lmam›flt›r. Dolay›s›yla sözleflmenin tüm taraflar›,
Damga Vergisi’nin ödenmesinden müteselsilen
sorumlu tutulmufltur. Damga Vergisi Kanunu’na göre,
her bir sözleflme için hesaplanacak vergi tutar› 800
bin Yeni Türk Liras›’n› aflamaz. Limited flirketlerin hisselerinin
devri ise Damga Vergisi’ne tabi olmay›p noter
harçlar›na tabidir.
Varl›k Al›m›nda Vergiler
(a) Katma De¤er Vergisi
Varl›k sat›fl› halinde, varl›klar›n sat›fl de¤erleri üzerinden
Katma De¤er Vergisi al›n›r. Sat›fla konu olan varl›
klar›n nev’ine göre Katma De¤er Vergisi’nin oran› %1,
%8 veya %18 olabilmektedir.
Bu flekilde hesaplanan Katma De¤er Vergisi, sat›-
fl›n yap›ld›¤› ay›n beyannamesine dâhil edilerek, sat›-
c› taraf›ndan ilgili ay› takip eden ay›n yirminci günü
akflam›na kadar ilgili vergi dairesine beyan edilir. Söz
konusu beyannamede ödenecek Katma De¤er Vergisi
ç›kmas› halinde, sat›c› bu vergiyi beyannamenin verildi¤
i ay›n yirmi alt›nc› günü akflam›na kadar ödeme
yükümlülü¤ündedir.
(b) Tapu Harc›
Gayrimenkullerin sat›fl›nda tapu harc› ödenmesi gündeme
gelir. Harçlar Kanunu’na göre, gayrimenkullerin ivaz
karfl›l›¤›nda devir veya iktisab›nda gayrimenkulün beyan
edilen devir ve iktisap bedelinden az olmamak üzere,
emlak vergisi de¤eri üzerinden al›c› ve sat›c› için ayr› ayr›
%1,5 oran›nda tapu harc› al›n›r. Tapu harc› al›c› ve sat›
c› için ayr› ayr› hesapland›¤› için toplam tapu harc› yükümlülü¤
ü sat›fl bedelinin %3’ü kadar olmaktad›r.
(c) Damga Vergisi
Varl›k sat›fl›na iliflkin imzalanan her türlü sözleflme, yukar›
da aç›kland›¤› üzere Damga Vergisi’ne tabi olacakt›
r. Ticari ve gayri-ticari sözleflmelerin ayn› flartlar ve
yükümlülükler ile sat›c›dan al›c›ya devri halinde Damga
Vergisi, sözleflmenin asl›ndan al›nan verginin dörtte
biri olarak hesaplan›r.
‹fllem Maliyetlerin Giderlefltirilmesi
(a) Hisse Sat›fl›
Finansman Giderleri
Hisselerin al›m› için katlan›lan finansman giderleri, örtülü
sermaye ve örtülü kazanç hükümleri sakl› kalmak
kayd›yla, Kurumlar Vergisi hesab›nda gider olarak dikkate
al›n›r.
Di¤er Giderler
Hisse al›m›na iliflkin olarak yap›lan finansal, yasal ve
vergisel incelemeler için katlan›lan masraflar ile dan›flmanl›
k, araflt›rma ve sair giderlerin de Kurumlar Vergisi
hesab›nda gider olarak indirilmesi mümkündür.
(b) Varl›k Al›m›
Finansman Giderleri
Varl›k al›m› için katlan›lan finansman masraflar›n›n sat›n
alman›n gerçekleflti¤i y›l›n sonuna kadar tahakkuk eden
k›sm›n›n aktiflefltirilerek amortisman yolu ile giderlefltirilmesi
mecburidir. Bu tarihten sonra yüklenilen finansman
giderlerinin ise aktiflefltirilmesi veya do¤rudan gidere
at›lmas›, al›c›n›n inisiyatifine b›rak›lm›flt›r.
Di¤er Giderler
Afla¤›da yer alan giderlerin de sabit k›ymetin de¤erine
dahil edilmesi gerekmektedir:
+ Makine ve ekipman için gümrük, tafl›ma ve
kurulum masraflar›
+ Mevcut binalar›n al›narak y›k›lmas› halinde
binalar›n y›k›m masraflar›
Öte yandan noter harçlar›, mahkeme masraflar›, takdir
komisyonlar›na ödenen ücretler, ilan giderleri ile
tapu harc› bedellerinin sabit k›ymetin maliyetine eklenmesi
veya do¤rudan gider yaz›lmas›, al›c›n›n inisiyatifine
b›rak›lm›flt›r.

2. B‹RLEfiMELER
2.1 Birleflmenin Hukuki Tan›m›
Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 146. maddesinde birleflmenin
tan›m› yap›lm›flt›r. Buna göre, “birleflme, iki
veya daha fazla ticaret ortakl›¤›n›n birbiriyle birleflerek
yeni bir ticaret ortakl›¤› kurmalar›ndan veya bir yahut
daha fazla ticaret ortakl›¤›n›n mevcut di¤er bir ticaret
ortakl›¤›na iltihak etmesinden ibarettir.”
Birleflme ile bir veya birden çok flirketin mal varl›¤›,
tasfiye olunmaks›z›n, içlerinden birine veya yeni kurulan
bir flirkete, kendili¤inden ve külli halefiyet yolu ile geçer;
bu suretle mal varl›klar› birleflir ve birleflme dolay›s›yla
ortadan kalkan flirketin mal varl›¤› karfl›l›¤›n› da yeni flirketin
paylar› teflkil eder. Mal varl›¤›n› devreden kurulufl,
birleflme ile infisah eder yani tüzel kiflili¤i sona erer.
Mal varl›klar›n›n birleflmesi, bazen birleflmeye kat›-
lan bütün ticaret flirketlerinin infisahlar› sonucunu do-
¤urur, bazen de bünyesinde birleflilen flirket varl›¤›n›
sürdürür, sadece onun bünyesi içine girenler infisah
ederler. Birleflmeye kat›l›p infisah eden flirketlerin mal
varl›klar› tasfiye edilmez ve bir bütün halinde tüm
borç ve haklar›yla birlikte bünyesinde birleflilen veya
yeni kurulan flirkete geçer.
2.2 Birleflme Türleri
Birleflme, devralma veya yeni ortakl›k kurulmas› yoluyla
olmak üzere iki flekilde gerçekleflebilir:
1. Devralma Yoluyla Birleflme
Devralma türü birleflmede bir veya birden fazla flirket
(devreden) di¤er bir flirket (devralan) taraf›ndan bütün
aktif ve pasifleriyle birlikte devral›n›r. Devreden
flirket, tasfiyesiz infisah ederek tüm mal varl›¤› ile birlikte
külli halefiyet yoluyla devralan flirket ile birleflir.
2. Birleflen fiirketlerin Yeni Bir Ortakl›k
Oluflturmas›
Bu birleflme tipinde iki veya daha fazla flirket birleflerek
yeni bir flirket kurarlar. Bu tipte devrolan flirketler
yeni kurulacak flirketin kurucusu durumundad›rlar. Yeni
kurulufla kat›lan bütün flirketler, tasfiyesiz infisah
ederler. Yeni flirketin mal varl›¤›, külli halefiyet yoluyla
intikal eden devrolan flirketlerin mal varl›¤›ndan oluflur.
Birleflme tamamlan›nca birleflen flirketlerin, tüzel kiflilikleri
ticaret sicilinden silinir.
Hangi Tür fiirketler Birleflebilir?
TTK’n›n 147. maddesine göre birleflme, yaln›z ayn›
nev’iden olan flirketler aras›nda mümkündür. Maddeye
göre, kollektif ile adi komandit flirketler ve anonim
ile sermayesi paylara bölünmüfl komandit flirketler
(Payl› Komandit fiirket) ayn› nev’iden say›l›r. Buna göre,
bir anonim flirket ile limited flirket birleflemez. Afla-
¤›da TTK’n›n izin verdi¤i birleflmeler ve dolay›s›yla hangi
nev’iden flirketlerin hangileriyle birleflebilece¤i flema
halinde gösterilmifltir.
Birleflme ‹fllemi Hangi Hukuki
‹lkeler Çerçevesinde Gerçeklefltirilir?
1. Külli Halefiyet ‹lkesi:
Külli halefiyet, bir mal varl›¤›n› meydana getiren bütün
hak, alacak ve borçlar›n bir bütün halinde baflkas›na
intikal etmesidir. Bu intikal kendili¤inden oluflur ve
mülkiyetin geçirilmesi için menkul mallar aç›s›ndan zilyetli¤
in nakline veya gayrimenkuller aç›s›ndan tapuda
tescile ve benzeri ifllemlere gerek kalmaz.
2. Tasfiyesiz ‹nfisah:
TTK’ya göre, birleflme bir infisah sebebidir. Normal
flartlar alt›nda infisah eden flirket tasfiye haline girer,
flirketin borçlar› ödenir, alacaklar› tahsil edilir, tasfiye
bakiyesi kal›rsa ortaklara da¤›t›l›r ve flirket ticaret sicilinden
silinir. fiirketin infisah etmesi ile silinmesi aras›
ndaki bu süreye tasfiye dönemi denilir. Birleflmeler-
17
PAYLI
KOMANT‹D
fi‹RKET
ANON‹M
fi‹RKET
ANON‹M
fi‹RKET
L‹M‹TED
fi‹RKET
L‹M‹TED
fi‹RKET
KOLLEKT‹F
fi‹RKET
AD‹
KOMAND‹T
fi‹RKET
KOLLEKT‹F
fi‹RKET
18

21
Birleflme ‹fllemleri Aç›s›ndan Dikkat Edilmesi
Gereken Di¤er Teknik Hususlar Nelerdir?
Uygulamada karfl›lafl›lan sorunlar do¤rultusunda birleflme
ifllemleri s›ras›nda afla¤›daki hususlara özellikle
dikkat edilmesi gerekir:
+ Birleflme ifllemi esnas›nda, devralan flirket
TTK’nun 324. maddesi kapsam›nda olmamal›d›r.
Yani devralan ortakl›¤›n esas sermayesinin
2/3’ünün karfl›l›ks›z kalmas› –borca bat›k olmas›- bu
ortakl›¤›n birleflme ifllemini gerçeklefltirmesine engeldir.
+ Kurumsallaflma eksikli¤i olan flirketlerde, ilgili kurullar›
nda karar al›nmas› aflamas›nda ihtilaf ç›kabilece¤
i öngörülmeli, ona göre önlem al›nmal›d›r (niyet
mektubu, oy sözleflmesi, vb.).
+ Birleflmeye taraf olan ortakl›klar, e¤er ülkede faaliyet
gösterdikleri mal ve/veya hizmet piyasalar›nda
hakim durumdalar ise veya birleflme sonucunda
söz konusu piyasalarda hakim duruma yak›n bir konuma
geleceklerse Rekabet Kurulu’ndan ön izin almak
zorundad›rlar.
+ Özel kanunlara tabi flirketlerin ruhsat ve lisanslar›
n›n devri ile ilgili olarak, birleflecek flirketlerin ba¤l›
olduklar› kurumlardan (BDDK, SPK, T.C. Baflbakanl›
k Hazine Müsteflarl›¤›, vb.) al›nacak izinlere iliflkin
çal›flmalar öngörülmeli ve zaman›nda yap›lmal›d›r.
2.3 Vergisel Aç›dan Birleflmeler
Birleflme Alternatifleri
Türk vergi kanunlar›na göre, flirketlerin birleflmesi piyasa
veya net gerçeklefltirilebilir de¤er üzerinden yap›lmal›
d›r. Bu flekilde gerçeklefltirilecek birleflmelerde, varl›klar›
n defter de¤erindeki art›fl vergiye tabi olacakt›r.
Böylece flirketlerin gizli yedekleri vergilendirilecektir.
Öte yandan Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 37’nci
maddesinde, birleflmenin özel bir türü olarak devir düzenlenerek
afla¤›daki flartlarla yap›lan birleflmelerin
devir hükmünde oldu¤u ifade edilmifltir. Buna göre:
1. Birleflme neticesinde infisah eden kurum ile birleflilen
kurumun, kanuni ve ifl merkezleri Türkiye’de
bulunmal›d›r.
2. Münfesih kurumun devir tarihindeki bilânço de-
¤erlerini devralan kurum, kül halinde devralmal› ve
aynen bilançosuna geçirmelidir.
Birleflen flirketlere ait aktif ve pasif k›ymetlerin
herhangi bir de¤erlemeye tabi tutulmaks›z›n kül halinde
devredilmesi, devrolunan flirketin bünyesinde
bulunan gizli yedeklerin devir aflamas›nda ortaya
ç›kmayarak vergilendirilmemesini sa¤lamaktad›r.
Ancak devirden sonra bu k›ymetlerin devralan kurum
taraf›ndan sat›fl› halinde elde edilen de¤er art›
fl kazançlar›, devralan flirket bünyesinde vergiye
tabi olacakt›r.
Bu flekilde gerçeklefltirilen devirlerde devrolunan
flirkete ait devreden mali zararlar devralan flirkette,
belli koflullar›n sa¤lanmas› halinde kullan›labilir.
Devir iflleminin vergisiz yap›labilmesi için afla¤›daki koflullar›
n sa¤lanmas› gerekmektedir:
+ Devrolan ve devralan flirketlerin müfltereken imzalayacaklar›
devir beyannamesinin, devri izleyen 15
gün içinde devrolan flirketin vergi dairesine verilmesi,
+ Devralan flirketin devrolan flirketin vergi borçlar›-
n› ödemeyi devir beyannamesine ekli bir taahhütname
ile taahhüt etmesi.
22
Birleflme Halinde Vergilendirme
Vergili birleflmelerde, birleflmeden do¤an her türlü kazanç
Kurumlar Vergisi’ne tabi olur. Ayr›ca stoklar, sabit
k›ymetler ve flerefiye gibi her türlü devredilen varl›
k için Katma De¤er Vergisi hesaplanmas› gerekir. Birleflen
flirkette devreden Katma De¤er Vergisi ve devreden
geçmifl y›l zararlar› olmas› halinde, birleflilen flirket
söz konusu devir tutarlar›ndan yararlanamaz.
Devir halinde ise devrolan flirketin devir tarihine kadar
olan kârlar› vergiye tabi tutulur, devir iflleminden do-
¤an kazançlar vergilendirilmez. Ayr›ca devir ifllemi,
Katma De¤er Vergisi, Damga Vergisi ve di¤er tüm resim
ve harçlardan istisnad›r.
2.4 Mal Varl›¤›n›n Devri
Mal varl›¤› devri; yap›lan bir devir sözleflmesi ile bir mal
varl›¤›n›n veya iflletmenin aktifinde yer alan haklar ile
pasifinde yer alan borçlar›n tümünün bir gerçek veya
tüzel kifliden bir di¤erine devredilmesidir.
Mal Varl›¤›n›n Devri Konusunda Hukuki
Düzenleme Nas›ld›r?
Türk hukukunda, ortakl›klar›n mal varl›klar›n›n devri
hususu, muhtelif kanunlarda kendi disiplinleri içerisinde
düzenlenmifltir. Mal varl›¤› devri yapacak olan ortakl›
klar›n, ifllemi ifa esnas›nda ilgili mevzuat hükümleri
çerçevesinde hareket etmeleri gerekir.
23
Ancak flunu belirtmek gerekir ki, TTK’da ortakl›klar›
n mal varl›¤›n›n devrine iliflkin özel bir düzenlenme
yer almamaktad›r.
Mal Varl›¤›n›n Devri, Borçlar Kanunu’nda
Nas›l Düzenlenmifltir?
Bir ortakl›¤›n mal varl›¤›n›n veya ortakl›¤›n kendisinin,
aktif ve pasifleriyle birlikte devri için bir devir sözleflmesinin
imzalanmas› gerekti¤inden, bu ifllem hak ve borç
do¤urucu bir ifllem oldu¤undan mal varl›¤›n›n devri hususu
Borçlar Kanunu’nda düzenleme alan› bulmufltur.
Mal varl›¤›n›n ve bir iflletmenin devri hallerinde
Borçlar Kanunu’nun 179. maddesi uygulama alan› bulur.
Buna göre,
“Bir iflletmeyi aktif ve pasifleriyle birlikte devralan
kimse, bunu alacakl›lara ihbar veya gazetelerde ilân
etti¤i tarihten itibaren, onlara karfl› iflletmenin borçlar›
ndan mesul olur; flu kadar ki, iki y›l müddetle evvelki
borçlu dahi yenisiyle birlikte müteselsilen mesul kal›r;
bu müddet muaccel borçlar için ihbar veya ilân tarihinden
ve daha sonra muaccel olacak borçlar için de
muacceliyet tarihinden itibaren ifllemeye bafllar.
Borçlar›n bu suretle naklinin hükümleri, tek bir borcun
nakli akdinden do¤an hükümlerin ayn›d›r.”
Mal Varl›¤›n›n Devri Hukuken Nas›l
Geçerlilik Kazan›r?
Bir mal varl›¤›n›n veya iflletmenin devrinde, yap›lan bir
sözleflme ile devre konu mal varl›¤›n›n veya iflletmenin
aktifinde yer alan haklar›n ve pasifinde yer alan borçlar›
n tümünün bir ticari iflletmeden di¤er bir iflletmeye
devredilmesi konusunda taraflar bir anlaflmaya varmakta
ve bu anlaflmaya uygun olarak da söz konusu
hak ve borçlar devredilmektedir.
Mal varl›¤›n›n veya iflletmenin devrinin geçerlilik kazanmas›
için alacakl›lar›n r›zas› gerekmese de, devrin
hukuki geçerlilik kazanmas› için alacakl›lara bildirimi
veya ilan›yla flartt›r.
Mal varl›¤›n›n devri için ortakl›klar aras›nda imzalanan
devir sözleflmesi flekle tabi de¤ildir; ancak devredilecek
mal varl›¤›n›n içinde yer alan ve belli bir resmi
flekle tabi menkul ve gayrimenkullere iliflkin ayni haklar›
n devri için kanunun öngördü¤ü resmi flekillere uyulmas›
gerekir. Bununla beraber, devir sözleflmesinin
devredilen tüm hak ve borçlar› içermesi flart de¤ildir.
Borçlar Kanunu Düzenlemesine Göre Devre
Taraf Olan Ortakl›klar›n Borçlar› Nelerdir?
Borçlar Kanunu’nun devri düzenleyen 179. maddesi’-
nin düzenlemesinden de anlafl›laca¤› üzere, alacakl›lara
bildirim veya ilanla devredilen borçlardan devralan
devredenle beraber alacakl›lara karfl› iki y›l süreyle
müteselsil sorumlu olarak kal›r.
fiunu belirtmek gerekir ki, devralan›n devrald›¤› mal
varl›¤› veya iflletmenin borçlar›ndan sorumlulu¤u sadece
devir sözleflmesinde belirtilen borçlarla s›n›rl› de¤ildir.
Devralan, haberdar olsun veya olmas›n, devir sözleflmesinin
kapsam›nda bulunsun veya bulunmas›n
devrald›¤› mal varl›¤› veya iflletmenin borçlar›ndan külliyen
sorumludur. Bunun aksini düzenleyen, yani mal
varl›¤›n›n sadece aktif k›sm›n›n devrini öngören bir devir
sözleflmesi hükümsüzdür.
E¤er iflletmenin ve dolay›s›yla mal varl›¤›n›n devri
flirketlerin birleflmesi nedeniyle gerçekleflecekse,
eski flirketin borçlardan iki y›l süreyle alacakl›lara
karfl› müteselsil borçlu kalmas›, Borçlar Kanunu
madde 180 uyar›nca söz konusu de¤ildir. Bu halde
eski flirketin borçlar›ndan, sadece kendi bünyesinde
birleflilen veya birleflme yoluyla kurulan yeni flirket
sorumlu olacakt›r.
‹cra ve ‹flas Kanunu’nun Mal varl›¤›n›
Devreden ‹flletmenin Alacakl›lar›na Tan›d›¤›
Haklar Nelerdir?
‹cra ve ‹flas Kanunu’nun 280. maddesine göre, mal
varl›¤›n› devreden veya kendisi devrolan iflletmenin
alacakl›lar› baz› koflullar›n gerçekleflmesi halinde devir
iflleminin iptalini isteyebilir.
Bu madde ticari bir iflletme sahibi borçlunun alacakl›
lar›n› zarara u¤ratma kast›yla iflletmesinin tamam›
n›n veya iflletmeye ait ticari mal varl›¤›n›n önemli bir
k›sm›n› bir üçüncü flahsa devretmesi veya satmas› halinde
uygulama alan› bulur. ‹flte bu halde alacakl› devir
veya sat›m iflleminin iptalini dava yoluyla isteyebilir.
Alacakl› hileli ifllemin gerçekleflti¤i tarihten itibaren
befl y›l içinde, borçlu aleyhine haciz veya iflas yoluyla

25
takipte bulunmufl olmal›d›r. Alacakl› tasarrufun yap›ld›-
¤› tarihten itibaren, befl y›l içinde borçluya karfl› icra
veya iflas takibi yapm›fl ise tasarrufun yap›ld›¤› tarihten
itibaren befl y›l içinde iptal davas› açabilir. Bunun
yan› s›ra alacakl›n›n hileli iflleminin konusu, mal üzerinde
ihtiyati haciz talep etme yetkisi de vard›r.
‹cra ve ‹flas Kanunu’nun düzenlemesi uyar›nca devralan›
n, söz konusu devir veya sat›m iflleminin borçlunun
alacakl›lar›n› zarara u¤ratmak amac›yla gerçeklefltirdi¤
ini devralan veya sat›n alan›n bildi¤i kabul edilir.
Devir veya sat›n alan›n zarar verici ifllemi bildi¤i karinesi,
ancak iptal davas›n› açan alacakl›ya devir veya
sat›fl tarihinden itibaren en az üç ay önceden;
+ Durumun yaz›l› olarak bildirildi¤ini veya
+ Ticari iflletmenin bulundu¤u yerde görülebilir
levhalara asmakla beraber Ticaret Sicil Gazetesi’nde
ilanla, veya bu mümkün olmad›¤› halde
+ Bütün alacakl›lar›n ö¤renmesini sa¤layacak
flekilde uygun araçlarla ilan edildi¤ini
ispatla çürütülebilir. Devralan›n bunu ispatlamas› halinde,
devredenin borçlar›ndan sorumlulu¤u söz konusu
olmaz.
Amme Alacaklar›n›n Tahsil Usulü Hakk›nda
Kanun’un Mal Varl›¤›n›n Devrine ‹liflkin
Düzenlemesi Nas›ld›r?
Amme Alacaklar›n›n Tahsil Usulü Hakk›nda Kanun’un
30. maddesi de t›pk› ‹cra ve ‹flas Kanunu’nun 280.
maddesi gibi borçlunun alacakl›y› kasten ma¤dur durumda
b›rakma amac›yla yapt›¤› hukuki ifllemleri kapsar.
Yaln›z burada alacakl› olan kamudur ve ödemekten
kaç›n›lan borç da bir kamu borcudur.
Kanunun ilgili maddesi, kamu alaca¤›n›n bir k›sm›-
n›n veya tamam›n›n tahsilini imkans›z k›lmak amac›yla
borçlu ile borçlunun bu amac›n› bilen veya bilmesi
gereken kimseler aras›nda yap›lan bütün ifllemlerin
hükümsüz oldu¤unu düzenlemifltir. ‹cra ve ‹flas Kanunu’ndan
farkl› olarak bu ifllemlerin ne zaman yap›ld›¤›
önem arz etmeyecek dolay›s›yla böyle bir ifllem zaman
afl›m›na tabi olmaks›z›n her zaman iptal edilebilecektir.
‹fl Kanunu’nun ‹flyerinin Devrinde
Taraflara Yükledi¤i Sorumluluklar Nelerdir?
‹fl Kanunu, iflletmenin tamam›n›n veya bir bölümünün
devrini, devrolan iflletmenin iflçilerinin haklar› ve devrolan
ve devralan›n bu ba¤lamdaki sorumluluklar› aç›-
s›ndan düzenleme ihtiyac› duymufltur.
‹fl Kanunu’nun 6. maddesinin 1. f›kras›na göre, bir
iflyerinin bir bölümü veya tamamen hukuki bir ifllemle
baflka birine devredildi¤inde, devir tarihinde iflyerinde
veya bir bölümünde mevcut olan ifl sözleflmeleri, bütün
hak ve borçlar› ile birlikte devralana geçer.
Madde ile düzenlenen devrin kapsam›na bir iflletmeye
ait iflyerinin birleflme, devralma veya özellefltirme
sonucu kesin ve sürekli devri girdi¤i gibi, devre konu
iflyerinin bir kira sözleflmesi uyar›nca geçici ve süreli
olarak devri de ayn› kapsamda yer al›r. Her iki durumda
da bir iflletmeye ait iflyerini tamamen veya k›smen
herhangi bir suretle devralan, devrolan iflletmenin
devirden önce akdetti¤i ifl sözleflmeleri ile yeni iflveren
olarak ba¤l›d›r. Devralan veya devreden iflverenin
söz konusu ifl sözleflmelerini feshetme hakk› yoktur.
Bu durumun tek istisnas›, devreden veya devralan iflverenin
ekonomik veya teknolojik sebeplerin veya ifl
organizasyonu de¤iflikli¤inin gerekli k›ld›¤› fesih haklar›
n›n kullan›lmas›d›r.
‹fl Kanunu’nun Çal›flt›¤› ‹flyeri Devrolan
‹flçiye Tan›d›¤› Haklar Nelerdir?
Ayn› maddeye göre, devrolan iflletmenin iflçileri hizmet
sürelerine ba¤l› bir hakk›n› talep ettikleri takdirde
devrolmufl eski iflletmelerinde ifle bafllama tarihleri
esas al›nacakt›r. Baflka bir ifadeyle devralan iflveren,
ihbar, k›dem ve y›ll›k ücretli izin haklar› yönünden iflçinin
o iflyerinde ve iflverenin kim oldu¤una bak›lmaks›-
z›n geçirdi¤i toplam süre esas al›n›r.
Bunun yan› s›ra iflçinin çal›flt›¤› iflyerinin devri tarihinden
önce do¤mufl alacaklar›ndan, eski ve yeni iflveren
iki y›l süreyle müteselsil olarak sorumludur. Baflka
bir ifadeyle iflçi, devreden eski iflvereninin sorumlu
oldu¤u bu kapsamdaki borçlar›n›n tamam›n›n veya bir
k›sm›n›n ifas›n› hem eski hem de yeni iflverenden talep
etmekte serbesttir. ‹flletmeyi devralan iflverenin
ise devreden eski iflverenin dönemine ait borçlar› ifa
26
etmek zorunda kalmas› halinde, yapt›¤› ödemeler için
eski iflverene rücu hakk› her zaman vard›r. Ancak iflletmeyi
devralan, devirden sonra iki y›l içinde bu rücu
hakk›n› kullanmal›d›r.
Devreden iflveren bir tüzel kifli ise ve söz konusu
iflletmenin devri bir birleflme, devralma veya nev’i de-
¤ifltirme ifllemi neticesinde gerçeklefltirilmiflse, birleflme
ve devrolmada devrolan, nev’i de¤ifltirmede ise türü
de¤iflen iflletme, devralanla birlikte müteselsil olarak
sorumlu tutulmaz.
Sosyal Sigortalar Kanunu’nun Mal Varl›¤›n›n
Devrine ‹liflkin Düzenlemesi Nas›ld›r?
Sosyal Sigortalar Kanunu da ‹fl Kanunu gibi iflyerinin
devri halini düzenlemifl ve 82. maddesi ile devreden
iflverenin Sosyal Sigortalar Kurumu’na olan iflçilerinin
ödenmemifl sigorta prim borçlar› ile bunlar›n gecikme
zamm› ve faiz borçlar›ndan dolay› devralan iflverenin
devredenle beraber müteselsil sorumlu oldu¤unu düzenlemifltir.
Ancak buradaki müteselsil sorumluluk bir
süreyle s›n›rl› de¤ildir.
27
2.5 Hisse Devri
Hisse devrine iliflkin prosedür, anonim flirket ve limited
flirketlerde farkl›l›k gösterir. Bu sebeple izlenecek
prosedürler, her iki flirket aç›s›ndan ayr› ayr› de¤erlendirilmelidir.
Anonim fiirketlerde Hisse Devri
Nas›l Düzenlenmifltir?
Anonim ortakl›klarda pay senede ba¤lanabilir, bunun
amac› dolafl›m kolayl›¤› sa¤lamas›d›r. E¤er pay senede
ba¤lanmazsa ç›plak pay olarak kal›r. Pay›n senede
ba¤lanmas›, esas sözleflmede aksi öngörülmemiflse
zorunlu de¤ildir.
Senede ba¤l› olmayan ve bedeli tamamen ödenmifl
ç›plak pay, alaca¤›n temliki hükümlerine göre devredilir.
Alaca¤›n temlikinde yaz›l› flekil flartt›r. Bedeli ödenmemifl
veya k›smen ödenmifl pay›n devrinde ise anonim
flirketin muvafakati flartt›r. Sadece ay›n karfl›l›¤›
ç›kar›lan paylar, flirketin kuruluflunun tescilinden veya
sermaye art›r›m›n›n tescilinden itibaren iki y›l süre ile
devir edilemez.
Senede ba¤l› pay›n devri ise TTK’n›n ilgili hükümlerinde
düzenlenmifltir. Öncelikle flunu belirtmek gerekir
ki, anonim flirketler ortaklar›n›n sahip oldu¤u paylar›
temsilen hem nama yaz›l› hem de hamiline yaz›l› hisse
senedi ihraç edebilirler. Hisse senedi ihraç edilmesi
halinde flirket hissedarlar› sahip oldu¤u paylar› (hisseleri)
bu hisse senetlerinin devri yoluyla gerçeklefltirmek
durumundad›rlar. TTK, her iki tür hisse senedinin
devri için farkl› prosedür öngörmüfltür.
Hamiline Yaz›l› Hisse Senetlerinin
Devri Nas›ld›r?
TTK madde 415 gere¤i “Hamiline yaz›l› hisse senetlerinin
devri, flirket ve üçüncü flah›slar hakk›nda ancak teslim
ile hüküm ifade eder.” Buna göre, hamiline yaz›l› bir
hisse senedinin devri için söz konusu senedin devralana
devir maksad›yla teslimi gerekir ve bu yeterlidir.
Nama Yaz›l› Hisse Senetlerinin
Devri Nas›ld›r?
TTK madde 416’ya göre, “Nama yaz›l› hisse senetleri,
esas mukavelede aksine hüküm olmad›kça devrolunabilir.”
Dolay›s›yla nama yaz›l› senedin devredilebilmesi
için öncelikle o senedin devrine dair flirket ana sözleflmesinde
bir k›s›tlama olmamas› gerekir.
Ayn› maddenin 2. f›kras› uyar›nca nama yaz›l› hisse
senedinin devri, ciro edilmifl senedin devralana teslimi
ile gerçekleflecek ve bu devir flirkete karfl› ancak pay
defterine kay›tla hüküm ifade edecektir. Buna göre,
nama yaz›l› senedin devri için öncelikle senedin ciro
edilmesi, ciro edilen senedin devreden taraf›ndan devralana
teslimi ve son olarak da devrin yönetim kurulunun
tutmakla yükümlü oldu¤u pay defterine kaydedilmesi
gerekmektedir.
fiirket Nama Yaz›l› Senetlerin Devrini
Pay Defterine Kay›ttan Kaç›nabilir mi?
Bir flirketin ana sözleflmesinde belirli sebepler saymak
suretiyle veya hiçbir sebep dahi göstermeksizin nama
yaz›l› senedin devrini pay defterine kay›ttan kaç›nabilece¤
i belirtilmiflse, flirket devri pay defterine kay›ttan
kaç›nabilir ve dolay›s›yla flirket nezdinde bu devir, pay
defterine kaydedilmedi¤inden geçersizdir.
Bunun yan› s›ra, TTK’n›n 418. maddesi gere¤i, nama
yaz›l› hisse senedinin karfl›l›¤›n›n tamamen ödenmemifl
bulunmas› halinde, flirketin devralandan teminat
isteme hakk› vard›r ve teminat gösterilmedi¤i takdirde
yine kay›ttan kaç›nabilir.
fiirketin nama yaz›l› hisse senetlerinin devrini pay
defterine kay›ttan kaç›nabilmesinin istisnas›, söz konusu
hisse senetlerinin miras, kar›-koca mallar›n›n yönetimine
iliflkin hükümler ya da cebri icra yoluyla kazan›
lmas› halleridir. Ancak, bu hallerde dahi yönetim
kurulu üyeleri veya pay sahipleri bu hisseleri borsa rayici
ile veya böyle bir de¤er bulunmad›¤› takdirde kay›
t için baflvuru tarihindeki gerçek de¤erleri üzerinden
almaya talip olduklar› takdirde, flirket yine devri pay
defterine kay›ttan imtina etme hakk›na sahiptir.
Limited fiirketlerde Hisse Devri
Nas›l Gerçekleflir?
Limited flirketlerde anonim flirketlerin aksine hisse senedi
ihraç edilmedi¤i için, hisse devri devreden ve
devralan aras›nda yap›lacak “hisse devir sözleflmesi”
yoluyla gerçeklefltirilir.

29
TTK’n›n 520. maddesi limited flirketlerde pay›n
devrini düzenler. Buna göre;
+ Öncelikle devre taraf olanlar noter önünde bir
hisse devir sözleflmesi imzalarlar,
+ Bunu takiben flirket ortaklar kurulu hisse devrine
iliflkin karar al›r ve bu karar ancak flirket ortaklar›-
n›n en az 3/4’ünün devre muvafakat etmesi ile al›-
n›r. Devre onay veren ortaklar›n ayn› zamanda esas
sermayenin en az 3/4’üne sahip olmas› flartt›r,
+ Daha sonra hisse devir sözleflmesi ve buna iliflkin
ortaklar kurulu karar› ilgili Ticaret Siciline tescil
edilir ve Ticaret Sicil Gazetesi’nde ilan ettirilir,
+ Yeni hissedarlar flirketin pay defterine tescil edilir.
Bu devir prosedürünün izlenmesinin istisnas›, ortakl›k
pay›n›n miras ve kar›-koca mallar›n›n yönetilmesi hükümleri
uyar›nca kazan›lmas› hali olarak düzenlenmifltir. Pay›
n bu koflullar alt›nda devrinde flirketin di¤er ortaklar›-
n›n devre muvafakati aranmaz. Bunun yan› s›ra, veraset
ilam›, vasiyetname, miras sözleflmesi, efller aras›ndaki
sözleflme hisse devir sözleflmesi yerine geçebilece¤inden
hisse devir sözleflmesine de gerek olmayacakt›r.
Ancak flirketin ana sözleflmesinde pay›n miras ve kar›-
koca mallar›n›n yönetilmesi hükümleri uyar›nca devrinde
ortaklar›n muvafakatinin al›nmas› her zaman öngörülebilece¤
i gibi hisse devri tamamen de yasaklanabilir.
2.6 Mevcut Vergi ‹ndirim ve ‹stisnalar›n›n
Korunmas›
Devreden Geçmifl Y›l Zararlar›
Mevzuat›m›za göre, geçmifl y›llar›n malî bilânçolar›nda
meydana gelen zararlar her y›la iliflkin tutarlar ayr› ayr›
gösterilmek ve befl y›ldan fazla nakledilmemek kofluluyla
kurum kazanc›ndan indirilebilir. Hisse devri halinde de
al›c› flirket, al›nan flirketin geçmifl y›l zararlar›ndan ayn›
flekilde yararlanabilir. Öte yandan bu imkân varl›k al›mlar›
nda bulunmamaktad›r. Birleflme ve devir hallerinde
ise geçmifl y›l zararlar›n›n devri kendili¤inden gerçekleflmemekte;
dolay›s›yla devir ve birleflme bu aç›dan
hisse sat›fl›ndan ayr›lmaktad›r. Devralan flirketin, devrolan
flirketteki geçmifl y›l zararlar›ndan yararlanabilmesi
için afla¤›daki flartlar›n sa¤lanmas› gerekmektedir.
+ Devreden ve devralan flirketlerin ayn› sektörde
faaliyet göstermesi,
+ fiirketlerin son befl y›la iliflkin Kurumlar Vergisi
beyannamelerini kanuni süresinde vermifl olmalar›,
+ Yararlan›lacak geçmifl y›l zararlar› tutar›n›n, devralan
flirketin devir tarihi itibar›yla aktif toplam›n›
geçmemesi.
Devreden Katma De¤er Vergisi
Hisse al›m› halinde, al›c› flirket al›nan flirketteki devreden
Katma De¤er Vergisi’nden yararlanabilecektir.
Öte yandan bu imkan, varl›k al›mlar›nda ve vergili birleflmelerde
bulunmamaktad›r.
Teflvik Belgelerinin Devri
Al›nan flirkete ait teflvik belgeleri hisse sat›fl› ve vergisiz
birleflme (devir) halinde al›c›ya kendili¤inden geçecektir.
Varl›k al›mlar›nda ise varl›klara iliflkin teflvikler,
genel olarak al›c› flirkete geçmez. Ancak bir ifl kolunun
tamam›n›n varl›k sat›fl›na konu olmas› halinde
belli koflullar sa¤land›¤› sürece, teflviklerin devri de
mümkün olabilmektedir.
Di¤er ‹ndirim ve ‹stisnalar
Yukar›da say›lanlar›n d›fl›nda indirim ve istisnalar bulunmas›
halinde, hisse sat›fl› ve vergisiz birleflme (devir
halinde) söz konusu indirim ve istisnalar al›c› flirkete
kendili¤inden geçecektir.

31
www.vergiportali.com
3. BÖLÜNMELER
3.1 Bölünmenin Tan›m›
Bölünme, bir sermaye flirketinin mal varl›¤›n›n tamam›-
n›n veya baz› k›s›mlar›n›n mevcut veya yeni kurulacak
flirketlere devretmesi ve karfl›l›¤›nda da devralan flirketlerin
sermayesini temsil eden ifltirak hisselerini
devrolan flirketin kendisinin veya ortaklar›n›n iktisap
etmesidir.
Bölünme Türleri Nelerdir?
Bölünmenin pek çok türü olmakla beraber Kurumlar
Vergisi Kanunu’nda (KVK) yaln›zca iki türü tan›mlanmaktad›
r ki bunlar tam ve k›smi bölünmedir.
1. Tam bölünme:
Tam bölünme, bir flirketin mal varl›¤›n›n tamam›n›n, bir
veya daha fazla flirkete aktar›lmas› sonucu sahip oldu¤
u mal varl›¤› tamamen aktar›lan flirketin faaliyetine
son vermesi ve tasfiye edilmesi sonucunu do¤uran
bölünmedir.
2. K›smi bölünme:
K›smi bölünme, bir flirketin mal varl›¤›n›n sadece bir
k›sm›n›n bir veya daha fazla flirkete aktar›lmas› ve sahip
oldu¤u mal varl›¤› k›smen aktar›lan flirketin de faaliyetine
devam etmesi sonucunu do¤uran bölünme
türüdür.
Ortakl›klar Niçin Bölünme Yoluna Gider?
Ticari ortakl›klar›n bölünmeyi tercih etmeleri çeflitli sebeplere
dayanabilir. Bu sebeplerden baz›lar› afla¤›daki
flekilde s›ralanabilir:
+ Vergi mevzuat›nda, belirli koflullarla bölünmenin
vergisiz olarak gerçekleflmesinin mümkün k›l›nmas›,
+ Ortakl›¤›n belirli bir faaliyet alan›ndan sa¤lad›¤›
kâr›n tatmin edici olmamas›,
+ Ortakl›¤›n baz› faaliyetlerinin maliyetinin çok yüksek
olmas›,
+ Kanuni düzenlemelerin ve özellikle rekabet mevzuat›
n›n bölünmeyi zorunlu k›lmas›,
+ ‹htiyaçtan daha büyük hale gelmifl olan flirketlerin
hantallaflm›fl yap›s›na son vermek ve karar ve
böylece yönetim mekanizmalar›n›n esnekli¤ini art›rmak,
+ Aile flirketlerinin kurumsallaflmas›n› sa¤lamak,
+ fiirket sat›n alma ve devralmalar›n›n daha etkili
bir flekilde gerçekleflmesini sa¤lamak,
+ Mevcut hissedarl›k yap›s›n› de¤ifltirmek için flirket
hissedarlar›n› veya faaliyetlerini ortakl›¤›n tasfiye
edilmesine gerek kalmadan bölebilmek.
Mevzuat›m›zda Bölünme Nas›l
Düzenlenmifltir?

bitirme tezi konuları, bitirme tezi kuralları, bitirme tezi örnekleri, bitirme tezi örneği, bitirme tezleri, bitirme ödevi, lisans bitirme tezi, tez konuları, iktisat, makro iktisat, mikro iktisat, istatistik bitirme tezi, muhasebe, maliye, Çalışma Ekonomisi, bitirme tezi örneği, bitirme tezi örnekleri, bitirme tezleri, lisans bitirme tezi, bitirme tezi izle, Hukuka Giriş Bitirme Tezi,
Bölünme ile ilgili en kapsaml› düzenleme 20.06.2001
tarihinde KVK’da flirketlerin tam ve k›smi bölünmesini
vergisiz olarak mümkün k›lan bir de¤ifliklik ile yap›
ld›. Ancak, KVK’daki de¤iflikli¤in ana amac› bölünmenin
vergi boyutunu düzenlemek oldu¤u için, bölünme
prosedürü gibi Ticaret Hukukunu ilgilendiren
hususlar bu düzenlemede bulunmuyordu. Bu nedenle
Ticaret Sicili planlanan bölünme ifllemlerini tescilden
imtina etmekteydi. Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›
16 Eylül 2003 tarihinde “Limited ve Anonim fiirketlerin
K›smi Bölünmesine ‹liflkin Tebli¤”i yay›mlayarak
uygulamada bölünmede sorun yaratan hukuki boflluklar›
bir ölçüde gidermifltir. Söz konusu tebli¤ yaln›
zca k›smi bölünmeye iliflkin olup tam bölünmeye
imkân vermemektedir. Fakat 2006 y›l› içerisinde yasalaflarak
yürürlü¤e girmesi öngörülen TTK Tasar›-
s›’nda KVK ile uyumlu olarak hem tam hem k›smi bölünmeye
yer verilmifltir.
Bölünme ‹fllemi Hangi Hukuki ‹lkeler
Çerçevesinde Gerçeklefltirilir?
Hem k›smi hem de tam bölünmeye hakim iki temel
hukuki prensip vard›r:
1. Hissedarl›¤›n devaml›l›¤›:
Bölünme iflleminde devreden flirketin hissedarlar› devrettikleri
mal varl›¤› karfl›l›¤›nda her zaman devralan
flirkette ortakl›k haklar› elde etmektedirler. Baflka bir
deyiflle devreden flirketin hissedarlar› hissedar olma
32
konumlar›n› korumakta, devreden veya devralan ortakl›
klardan ç›kar›lamamaktad›rlar. Ortaklar›n ortakl›k
konumu devam etmekle beraber, hissedarl›k oranlar›
nda bir düzenleme yapma haklar› bakidir. Bu düzenleme
çeflitli flekiller alabilir;
+ Devreden flirketin tüm hissedarlar› devralan flirketlerin
tamam›ndan hisse al›rlar.
+ Devreden flirketin tüm hissedarlar›, bölünme sonucunda
mal varl›¤›n› devralan flirketlerden birinden
ya da ötekinden hisse alabilirler ancak ikisinden birden
hisse almazlar.
+ Devreden flirketin sadece baz› hissedarlar›, bölünme
sonucunda mal varl›¤› devralan flirketlerden
hisse al›rlar, kalan hissedarlar ise devreden flirketteki
hisse oranlar›n› artt›r›rlar.
2. Mal varl›¤›n›n bütünlü¤ünün korunmas›:
Bölünme, mal varl›¤›n›n bir bütün olarak devredilmesini
gerektirir. Birden fazla alanda faaliyet gösteren bir
ortakl›¤›n, bu alanlardan birini terk etmek suretiyle di-
¤er faaliyet konular›nda uzmanlaflmak için bölünmesinde,
terk etmifl oldu¤u faaliyetiyle ilgili mal varl›¤›n›
tüm aktif ve pasifleri ile bir bütün halinde devretmesi
gerekir.
Mal varl›¤› hukuki aç›dan bir bütün oluflturan aktif
ve pasiflerden oluflur. Bölünme ile ortakl›k, aktiflerini
bir flirkete pasiflerini bir flirkete devredemez. Bunun
yan› s›ra, devredilen aktif ve pasiflerin mahiyetleri
devre uygun olmal›d›r. Devir esnas›nda devredilecek
mal varl›¤›n›n pasif de¤erleri aktif de¤erlerinden fazla
olamaz.
Bu iki temel prensip d›fl›nda, bölünme ifllemi afla¤›-
da belirtilen ilkeler çerçevesinde gerçeklefltirilebilir:
+ Mal varl›¤› vergisiz olarak devredilebilir,
+ Devralan flirketin hisseleri, bölünen flirket veya
ortaklar› taraf›ndan istenilen oranlarda iktisap edilebilir,
+ Bölünmeye konu varl›klar yeni flirket ad›na ilgili
sicilde tescil edilebilir,
+ Devredilen mal varl›¤› yeni flirket/mevcut flirkete
ayni sermaye olarak konulabilir,
+ Ayni sermaye karfl›l›¤›nda ç›kart›lan hisselere iliflkin
TTK’da düzenlenen iki y›ll›k devir yasa¤› burada
uygulanmaz,
+ K›smi bölünme için külli halefiyet prensibi uygulanmaz.
Bölünecek Ortakl›klar›n Nevileri Konusunda
Bir K›s›tlama Var M›d›r?
K›smi bölünme özü itibariyle bir ortakl›¤›n di¤er bir flirkete
ayni sermaye koymas›n› ifade etmektedir.
TTK’da anonim flirketlerin limited flirketlere, limited
flirketlerin de anonim flirketlere ayni veya nakdi sermaye
koymak suretiyle ifltiraklerine iliflkin bir engel ya
da s›n›rlama yoktur. Bu nedenle bölünen flirket ile bölünülen
flirketin ayn› neviden olmas› flart de¤ildir.
K›smi Bölünmenin Hukuki Prosedürü Nas›ld›r?
Limited ve Anonim fiirketlerin K›smi Bölünmesine ‹liflkin
Tebli¤’e göre bölünme ifllemi genel hatlar› ile afla-
¤›daki flekilde gerçeklefltirilebilir:
1. Bölünecek mal varl›¤›n›n kesin olarak tespiti,
oluflturulacak yeni flirket ve say›s›n›n tespiti ve söz
konusu da¤›l›m›n vergisel ve hukuki olarak de¤erlendirilmesi,
2. K›smi bölünme sonucu do¤acak yeni flirketlerin
hisse senetlerinin paylafl›m› ve flirket paylar›n›n
oluflturulmas› ve uygun bir yap›n›n oluflturulmas›,
3. Bölünecek olan mal varl›¤›n›n tespiti, bölünen
mal varl›¤› parçalar›n›n yeni kurulacak flirketlere
devri ile ilgili karar al›nmas› ve Bölünme Sözleflmesinin/
Plan›n›n ve bilânçonun haz›rlanmas› ve onaylat›
lmas› için Yönetim Kuruluna yetki vermek üzere
genel kurul toplanmas› (1. Genel Kurul),
4. Bölünecek mal varl›¤›n›n tespiti aflamas›nda haz›
rlanacak bilânçonun vergi aç›s›ndan gözden geçirilmesi,
5. Yönetim kurulu taraf›ndan taslak Bölünme Sözleflmesinin/
Plan›n›n haz›rlanmas›,
6. ‹lgili mahkemeden bilirkifli tespitinin istenmesi,
7. Mal varl›¤›n› devralacak olan yeni flirketlerin devral›
nacak mal varl›¤› unsurlar›n› sermaye olarak göstererek
veya minimum sermaye ile kurulmas›,
33
8. Bölünme Sözleflmesinin/Plan›n›n ve alacakl›lara
iliflkin ilan›n Ticaret Sicili’nde tescili,
9. Bölünme Sözleflmesinin/Plan›n›n ve sermaye
azalt›m›n›n/art›r›m›n›n genel kurul taraf›ndan onaylanmas›
(2. Genel Kurul),
10. Bölünme beyannamesinin haz›rlanmas›,
11. Devrolunan mal varl›¤›n›n Bölünme Sözleflmesinin/
Plan›n›n flirketin genel kurulunda onaylanmas›
karar›n›n Ticaret Sicili’nde tescilinden itibaren 3 ay
içinde devralan flirket ad›na ilgili Ticaret Sicili’nde
tescili.
Bölünmenin gerçekleflmesi neticesinde, bölünen
flirketin pay sahipleri ya da bölünen flirket kendili¤inden
devralan flirketlerin pay sahipleri haline gelir ve
bölünen flirketin mal varl›¤› bölümleri de devralan flirketlere
intikal eder.
Bölünme Sözleflmesinin/Plan›n›n ‹çeri¤inde
Neler Yer Almal›d›r?
Öncelikle flunu ifade etmek gerekir ki e¤er bir ortakl›k
mevcut flirketlere mal varl›¤›n› devir yoluyla bölünüyorsa
bölünmeye kat›lan ortaklarca bölünme sözleflmesi
imzalan›r. Ancak bölünme yeni bir ortakl›¤a mal varl›¤›
devri yoluyla gerçeklefliyorsa bölünen ortakl›k bir bölünme
plan› haz›rlar ve bölünme bu plana göre yap›l›r.
K›smi bölünme tebli¤inin 10. maddesine göre Bölünme
Sözleflmesi/Plan› bafll›ca afla¤›daki hususlar› içermelidir:
+ Taraflar›n nevileri, unvan ve adresleri,
+ Bölünen mal varl›¤›n›n kaç bölüm oldu¤u, her bir
bölümün nereye devredilece¤i, her bölüm içindeki
mal varl›¤› parçalar›n›n tek tek dökümü,
+ Paylar›n de¤ifl/tokufl oranlar› ve gere¤inde ödenecek
denklefltirme tutar›,
+ Bölünmenin taraf› olan ortakl›klar›n hak ve borçlar›,
34
+ Bölünen/devreden flirketin veya ortaklar›n›n iktisap
etti¤i paylar›n hangi tarihten itibaren bilanço
kâr›na hak kazanaca¤›n›n bölünme sözleflmesinin
onayland›¤› genel kurul veya ortaklar kurulu karar›
nda belirtilmesi,
+ Bölünme ifllemine esas teflkil eden bilirkifli raporu,
+ Bölünme iflleminin hangi tarihli mali tablolar üzerinden
gerçeklefltirilece¤i,
+ Devralan ortakl›¤›n hisse senetlerinin bölünen ortakl›¤›
n ortaklar›na verilmesi halinde bölünen ortakl›¤›
n sermaye azalt›m tutar› ve ifllemleri,
+ Devralan flirketin sermaye art›r›m tutar›, bu sermaye
art›r›m›nda bölünen flirkete veya ortaklar›na
verilecek hisse senetlerinin türü, nominal de¤eri ve
teslim esaslar›,
+ Yönetim kurullar› taraf›ndan genel kurullar›n toplant›
ya ça¤r›laca¤› azami süre, bu süre içerisinde
genel kurullar›n toplanamamas› halinde bölünme
sözleflmesinin geçersiz say›laca¤›na iliflkin hüküm.
Bölünme Sözleflmesi/Plan› ‹çin Tebli¤in
Öngördü¤ü Bir fiekil fiart› Var m›d›r?
K›smi bölünmeye iliflkin tebli¤in 9. maddesine göre
bölünme sözleflmeleri ve planlar›n›n yaz›l› flekilde yap›
lmas› gerekmektedir.
3.2 Vergisel Aç›dan Bölünme ve Hisse
De¤iflimi
Bölünme ve hisse de¤iflimi vergi mevzuat›m›za
2001 y›l›nda girmifl olmakla beraber bu konularda
ayr›nt›l› düzenlemeler bulunmamaktad›r. Ayr›ca bölünme
ve hisse de¤iflimi konular›, T.C. Sanayi ve Ticaret
Bakanl›¤› ile T.C. Maliye Bakanl›¤›’n›n ortak
haz›rlad›¤› ve yaln›zca k›smi bölünmeyi düzenleyen
16.09.2003 tarihli ve 25231 say›l› Resmi Gazetede
yay›nlanan Tebli¤ haricinde, mevcut TTK’nda da düzenlenmemifltir.
Bu nedenle bölünme ve hisse de¤ifliminin
uygulamas›nda baz› engellerle karfl›lafl›lmas›
olas›d›r.
35
Bölünmenin Çeflitleri
(a) Tam Bölünme
Tam bölünme, tam mükellef bir sermaye flirketinin tasfiyesiz
olarak infisah etmek suretiyle bütün mal varl›¤›, alacak
ve borçlar›n› mukayyet de¤erleri üzerinden mevcut
veya yeni kurulacak tam mükellefiyete tabi iki veya daha
fazla sermaye flirketine devretmesi ve karfl›l›¤›nda devredilen
sermaye flirketinin ortaklar›na devralan sermaye flirketinin
sermayesini temsil eden ifltirak hisseleri verilmesi
fleklinde tan›mlanm›flt›r. Tam bölünmeye iliflkin ayr›nt›-
l› bir düzenleme bulunmamakta olup, bu ifllem mevcut
mevzuat›m›z yönünden henüz gerçeklefltirilememektedir.
(b) K›smi Bölünme
K›smi bölünme, tam mükellef bir sermaye flirketinin veya
bu mahiyetteki bir yabanc› kurumun Türkiye’deki iflyeri
veya daimi temsilcisinin bilânçosunda yer alan gayrimenkuller
ve ifltirak hisseleri ile üretim tesisleri, hizmet
iflletmeleri ve bu tesis ve iflletmelere ba¤l› gayrimaddi
haklar, hammadde, yar› mamul ve mamul mallar›n, mukayyet
de¤erleri üzerinden mevcut veya yeni kurulacak
tam mükellef bir sermaye flirketine, bu de¤erleri devreden
flirketin ortaklar›na verilmek veya devreden flirkette
kalmak üzere, devralan flirketin ifltirak hisseleri karfl›l›¤›nda
ayni sermaye olarak konulmas› olarak tan›mlanmaktad›
r. K›smi bölünmede devredilen varl›klara isabet eden
devralan flirket hisseleri devreden flirkete verilebildi¤i gibi
flirketin ortaklar›na da geçebilmektedir. K›smi bölünme
iflleminin yap›lmas› esnas›nda TTK’n›n ayni sermaye
hükümleri uygulanmaktad›r.
Bölünmenin Vergilendirilmesi
(a) Kurumlar Vergisi
Tam Bölünme
Tam bölünmelerde, afla¤›daki flartlara uyuldu¤u takdirde
bölünme suretiyle münfesih hale gelen kurumun
sadece bölünme tarihine kadar elde etti¤i kazançlar
vergilendirilecek, bölünmeden do¤an kârlar hesaplan›p
vergilendirilmeyecektir.
1. Bölünen kurum ile bu kurumun varl›klar›n› devralan
kurumlar›n müfltereken imzalayacaklar› bir bölünme
beyannamesinin, bölünme tarihinden itibaren
on befl gün içinde bölünen kurumun ba¤l› oldu¤u
vergi dairesine verilmesi ve bu beyannameye bölünme
tarihindeki bilânço ve gelir tablosunun, bölünme
sözleflmesinin ve bölünen kurumun varl›klar›
ile devralan kurumlar›n yeni sermaye yap›s›n› gösteren
Ticaret Sicili Müdürlü¤ü yaz›s›n›n bir örne¤inin
ba¤lanmas› gerekmektedir.
2. Bölünen kurumun varl›klar›n› devralan kurumlar,
bölünen kurumun bölünme tarihine kadar tahakkuk
etmifl ve edecek vergi borçlar›ndan müteselsilen
sorumlu olacaklar›n› ve bu vecibelerini yerine getireceklerini
bölünme beyannamesine ba¤l› bir taahhütname
ile taahhüt etmelidirler.
K›smi Bölünme
K›smi bölünme iflleminden do¤an karlar hesaplanmaz
ve vergilendirilmez. Bu durumda, bölünen kurumun
bölünme tarihine kadar tahakkuk etmifl ve edecek
vergi borçlar›ndan bölünen kurumun varl›klar›n› devralan
kurum veya kurumlar müteselsilen sorumlu olur.
(b) Katma De¤er Vergisi
Bölünme ifllemleri sonucunda devredilen varl›klar için
Katma De¤er Vergisi hesaplanmaz.
(c) Di¤er ‹fllem Vergileri
Bölünme ifllemleri di¤er her türlü vergi, resim ve harçtan
da istisna tutulmufltur.
Hisse De¤iflimi
Hisse de¤ifliminde tam mükellef bir sermaye flirketi, di-
¤er bir sermaye flirketinin hisselerini, bu flirketin yönetimini
ve hisse senedi ço¤unlu¤unu elde edecek flekilde
devral›r ve karfl›l›¤›nda bu flirketin ortaklar›na kendi flirketinin
sermayesini temsil eden ifltirak hisselerini verir.
Bu flekilde yap›lacak hisse de¤iflimlerinde devreden ve
devralan flirketlerin cari de¤erlerine göre belirlenecek
hisse de¤iflim oran›, devrolunan flirketin ortaklar›na verilecek
hisse bedelini belirleyecektir. Vergi mevzuat›m›zda
göre, bu flekilde yap›lacak hisse de¤iflimleri kurumlar
vergisinden istisna tutulmufltur. Bu flekilde yap›lacak hisse
de¤iflim ifllemleri BSMV’den de istisna tutulmaktad›r.

4. fi‹RKET EVL‹L‹KLER‹NDE
KR‹T‹K NOKTALAR
4.1 fiirket De¤erlemesinde Hangi
Yöntemler Kullan›lmal›d›r?
fiirket de¤erlemelerinde üç temel kavram üzerinde
durulur:
Kay›tl› De¤er bir varl›¤›n kay›tlara yans›t›lan elde etme
maliyeti üzerine yap›lan ekleme ve ç›karmalar sonucu
oluflan de¤eridir. Bu yaklafl›mda bir flirketin de-
¤eri, sahip oldu¤u varl›klar ve yükümlülüklerden oluflurken
bir flirketin hisse de¤eri, varl›klar›n›n net defter
de¤eridir. fiirketin kay›tl› de¤eri, defter de¤eri,
tasfiye de¤eri, yenileme de¤eri ve düzeltilmifl net aktif
de¤eri gibi de¤erleme yaklafl›mlar› kullan›larak bulunur.
Piyasa De¤eri bir varl›k ve benzerleri için belirli bir piyasada
arz ve talep dengesi sonucunda oluflan de¤erdir.
Karfl›laflt›r›labilir flirketlerin piyasalarda oluflmufl
hisse senedi fiyatlar› ya da benzer ifllemlerde ortaya
ç›km›fl olan fiyatlar, bir flirketin de¤erinin göstergesidir.
Piyasa yaklafl›m› çerçevesinde flirket de¤erini belirleyebilmek
amac›yla karfl›laflt›r›labilir flirket ve karfl›-
laflt›r›labilir ifllem çarpanlar› ile de¤erleme yöntemleri
kullan›lmaktad›r.
Ekonomik de¤er bir varl›¤›n özellikleri sonucunda sahibine
gelecekte sa¤layaca¤› faydalar›n say›sal ifadesidir
ve kay›tl› de¤erden farkl› olarak varl›¤›n elde bulundurulmas›
ile sa¤lanacak kazançlar› esas al›r. Bir
flirketin ekonomik de¤eri, ilerki y›llarda flirketin yarataca¤›
nakit ak›mlar›n›n bugünkü de¤erlerinin toplam›
d›r. Bu nakit ak›mlar›, flirketin büyüme potansiyeli
ve tafl›d›¤› riskler (ülke, sektör ve flirket riski) gibi
faktörlere ba¤l›d›r. Gelir yaklafl›m›n› temel alan ekonomik
de¤erin hesaplanmas›nda indirgenmifl nakit
ak›mlar› yöntemi (flirket de¤eri ve hisse de¤eri) yaklafl›
m› ve indirgenmifl kar paylar› yöntemi kullan›lmaktad›
r.
Özellikle fiyat müzakeresi aflamas›nda al›c› taraf
için ifllemden do¤acak sinerjilerin do¤ru tespit edilmesi
önem kazanmaktad›r. Sinerji genel anlamda 1+1=3
olarak özetlenebilir. Bir flirket birleflme ve sat›n alma
iflleminde ise iki flirketin ortak çal›flarak ya da birleflerek
elde edebilece¤i kazanc›n, iki flirketin ayr› ayr› elde
edece¤i kazançlar toplam›ndan fazla olmas›n› yani
aradaki ek de¤eri ifade eder.
Teorik olarak fiyat müzakereleri, potansiyel al›c›n›n
verece¤i en düflük fiyat olan net aktif de¤er ile hedef
flirketin mevcut durumdaki ekonomik de¤erini
ifade eden indirgenmifl nakit ak›mlar› (‹NA) de¤erine
potansiyel al›c›n›n bu sat›n almayla sa¤layaca¤› sinerjileri
de ekleyerek elde edece¤i de¤er aras›nda gerçekleflir.
37
NET
AKT‹F
DE⁄ER
‹NA
DE⁄ER‹
(Mevcut
Durum)
‹NA
DE⁄ER‹
(Al›c›
Sinerji
Dahil)
fiirket
De¤eri
Fiyat Müzakeresi
‹NA
(Mevcut
Durum)
Net Aktif
De¤eri
(+) ‹flletme sermayesi
(+) Sabit k›ymetler
(-) Finansal borçlar
(+) Marka, iflgücü
(+) Da¤›t›m a¤›, müflteriler
(+) Büyüme potansiyeli
(+) Yeni pazarlar
(+) Maliyet sinerjileri
(+) Ölçek ekonomisi
(+) Di¤er sinerjiler
38
fiirket birleflme ve sat›n almalar›nda oluflan sinerjiler
iki grupta toplanabilir:
Tasarruf sa¤layan sinerjiler:
+ Çak›flan fonksiyon sinerjileri, finans, muhasebe
yönetim kurulu gibi fonksiyonlar›n ortak hale getirilmesinden
kaynaklan›r ve elde edilmesi en kolay
sinerjidir.
+ Operasyonel sinerjiler flirketlerin ortak faaliyet
giderlerinin (sat›fl, da¤›t›m, idari vs.) dikkate
al›nmas›yla elde edilen sinerjilerdir. Ço¤u flirket,
birleflme sonras› bu sinerjileri elde edebilmektedir.
+ Üretim tesislerinin rasyonalizasyonu personel ve
hukuki konular› içerdi¤inden baflar› flans› daha düflüktür.
Çak›flan fonkisonlar
Operasyonel sinerji
Üretim rasyonalizasyonu
Yeni da¤›t›m kanallar›n›n kullan›m›
Yeni ürünlerin yeni kanallarla sat›fl›
Yüksek BAfiARI fiANSI
ZAMAN ÖNEM‹ K›sa Uzun
39
Gelir sa¤layan sinerjiler:
+ Yeni da¤›t›m kanallar›n›n kullan›m› ve yeni ürünlerin
yeni kanallarla sat›fl› kazançlar›n önemli bir k›sm›
n›n bulundu¤u ama gerçeklefltirmenin zor oldu¤u
ve uzun zaman ald›¤› sinerjilerdir.
De¤erleme çal›flmalar›nda flirketin iç dinamikleri, faaliyet
gösterdi¤i sektör ve de¤erleme yapan›n bak›fl
aç›s›na göre farkl› bir veya birkaç de¤erleme yöntemi
bir arada kullan›lmaktad›r. Bunlar›n aras›nda ‹NA yöntemi
ile de¤erleme, piyasa çarpanlar› ile de¤erleme ve
net aktif de¤erlemesi yöntemleri öne ç›kmaktad›r.
‹NA (‹ndirgenmifl Nakit Ak›mlar›) yönteminde uygulanan
yaklafl›ma göre bir flirketin piyasa de¤eri, flirketin
gelecekte yarataca¤› nakit ak›mlar›n›n bugünkü
de¤erine flirketin sahip oldu¤u ve operasyonel nakit
ak›mlar›n›n yarat›lmas›nda kullan›lmayan faaliyet d›fl›
varl›klar›n de¤erinin eklenerek de¤erlemenin yap›ld›¤›
tarih itibariyle flirketin bilançosunda olan mali borçlar›
n ç›kar›lmas›yla bulunur. Serbest nakit ak›mlar›, flirkete
borç sa¤layanlar ve sermayedarlar›ndan oluflan
finansörlerine da¤›t›labilecek nakit ak›mlar› olarak tan›
mlan›r.
Bu de¤erleme yönteminde de¤erleme çal›flmas› yap›
lan flirketin ifl planlar›n›n ve projeksiyonlara baz olan
di¤er varsay›mlar›n flirket yönetimi ile tart›fl›lmas› sonucu
olas› bir finansal model oluflturulur. Birleflme ve
sat›n alma ifllemi sonucu gerçekleflecek olas› sinerjileri
de hesaba katan bu yöntem varsay›mlara dayanmas›
nedeniyle subjektif bir özellik tafl›maktad›r. Bu yöntemle
flirketin ekonomik de¤eri hesaplanmaktad›r.
Müflteri a¤›
kontratlar
Operasyonel
sinerji
Tedarikçi
süreklili¤i
Yönetici
ba¤›ml›l›¤›
süreklili¤i
MEVCUT DURUM S‹NERJ‹LER / TEHD‹TLER
POTANS‹YEL
ALICI S‹NERJ‹LER‹
H‹SSEDAR DE⁄ER‹
Uluslararas›
rekabet
Yeni ürünlerin
gelifltirilmesi
Yeni pazarlara
eriflim
Üretim
rasyonelizasyonu
Kaliteli ve
rekabetçi
üretim
Da¤›t›m/
tedarikçi
a¤›
Marka/
know
how
Net
aktif de¤eri

Piyasa Çarpanlar› ile De¤erleme yönteminde hedef
flirketle karfl›laflt›r›labilir (benchmark) flirketlerin veya
daha önce gerçekleflmifl birleflme ve sat›n alma
ifllemi varsa bu ifllemlerdeki hedef flirketlerin çarpanlar›
kullan›larak hedef flirketle ilgili de¤erleme yap›
l›r. Bu yöntemde karfl›laflt›r›labilir flirketlerin Fiyat/
Kazanç, fiirket De¤eri/Net Sat›fllar, fiirket De-
¤eri/VFAÖK (Vergi Faiz ve Amortisman Öncesi Kar)
gibi çarpanlar› hedef flirkete uygulanarak flirketin piyasa
de¤eri hesaplan›r.
Uygulamas› çok kolay olan ve borsa analistlerinin
s›kl›kla kulland›¤› bu yöntem yat›r›mc›n›n potansiyel
pazar alg›lamas›n› yans›t›r. Bu yöntemde (özellikle
Türkiye gibi s›¤ piyasalarda) karfl›laflt›r›labilir flirket
bulmaktaki güçlükler ve farkl› ülkelerdeki de¤iflik muhasebe
uygulamalar› gerçek piyasa de¤erini bulmay›
zorlaflt›ran unsurlard›r.
Net Aktif De¤erlemesi yöntemi flirket de¤eri için
bir baz oluflturabilecek tasfiye de¤erinin bir ifadesidir.
Bu yöntem faaliyetlerinden önemli ölçüde nakit
ak›m› yaratmayan ve özellikle aktifleri içinde maddi
duran varl›klar› a¤›rl›kta olan (faal olmayan maden
iflletmeleri, gayrimenkul yat›r›m ortakl›klar› gibi) flirketler
için uygun bir de¤erleme yöntemidir. fiirketin
kay›tl› de¤eri genellikle flirketin bilançosunda tafl›d›-
¤› net aktif de¤eri üzerinden düzeltmeler yap›larak
hesaplan›r.
Her ne kadar düzeltmeler ve düzenlemeler yap›lsa
da net aktif de¤erlemesine baz teflkil eden muhasebe
kay›tlar›ndaki elde edilme maliyeti varl›¤›n gerçek
de¤erini (fair value) ço¤u zaman yans›tmamaktad›r.
4.2 fierefiye (Goodwill) nedir?
fierefiye mali aç›dan bak›ld›¤›nda bir flirket için ödenen
fiyat ile flirketin net aktif de¤eri aras›ndaki fark
olarak tan›mlanabilir. Asl›nda flerefiye kavram› flirketin
geçmifl faaliyetleri sonucunda elde etti¤i fakat varl›klar›
na yans›mam›fl birikimlerin yan› s›ra flirketin gelecekte
sürdürece¤i faaliyetleri ve pazardaki stratejik
konumunu da içinde bar›nd›r›r. Dolay›s›yla flerefiye,
maddi olmayan ama flirketin de¤er yaratmas›nda katk›
s› olan afla¤›daki unsurlar› içerir:
+ fiirketin ve hissedarlar›n›n ifl dünyas›ndaki ve
sektördeki imaj›,
+ fiirketin ürün veya hizmetlerinin pazardaki konu-
METOD
‹NA YÖNET‹M‹
NET AKT‹F
DE⁄ERLEMES‹
P‹YASA ÇARPANLARI
‹LE
DE⁄ERLEME
GÜÇLÜ YÖNLER
• Nakit bazl› ekonomik bir de¤erleme yönetimi
oldu¤u için bir flirketin gerçek hisse de¤erlerini
ortaya ç›kar›r.
• Birleflme ve sat›n alma ifllemlerinde sinerjilerin
de¤erlenmesine olanak tan›r.
• Sonuçlar› flerefiye de¤erini de içerir.
• fiirket için baz de¤er oluflturur, ayn› zamanda
flirketin tasfiye de¤eridir.
• Belirli alanlarda faaliyet gösteren flirketler
için gerekçi bir hisse de¤eri hesaplama
yöntemi olabilir (örne¤in gayrimenkul yat›r›m
ortakl›klar›)
• Finans piyasalar›nda di¤er yöntemlerle
bulunan de¤erleri karfl›laflt›rmak için en çok
kullan›lan yaklafl›md›r.
• Uygulanmas› ve anlafl›lmas› çok kolayd›r.
• Yat›r›mc›lar›n potansiyel pazar alg›lamas›n›
yans›t›r.
• Uygulamada karmafl›k bir yöntemdir.
• ‹sabetli nakit ak›m› tahminleri gereklidir.
• Varsay›mlarda subjektif yaklafl›m riski tafl›r.
• Bilgi gereksinimi yüksektir.
• Sonuçlar› flerefiye de¤erini içermez.
• Muhasebe kay›tlar›n›n dayana¤› olan elde
edilme maliyeti, söz konusu varl›¤›n›n do¤ru
de¤erini do¤ru yans›tm›yor olabilir.
• Ülkeler aras›nda uygulanan farkl› muhasebe
standartlar› tutars›zl›k yaratabilir.
• Karfl›laflt›r›labilir flirket seçimi çok önemlidir.
• Karfl›laflt›r›labilir flirket bulmakta zorluk
yaflanabilir.
ZAYIF YÖNLER
41
42
mu ve/ya pazar pay›,
+ fiirketin sahip oldu¤u markalar›n gücü ve/ya bilinirli¤
i,
+ fiirketin know-how, lisans ve patent hakk› gibi
sahip oldu¤u maddi olmayan duran varl›klar›,
+ fiirket yönetimi ve çal›flanlar›n›n tecrübesi, yetkinli¤
i vb.
4.3 Müzakere Sürecinde Nelere Dikkat
Edilmesi Gerekir?
Sektör uzmanlar› afla¤›daki unsurlar› müzakere sürecinin
baflar›yla sonuçlanmas›nda önemli noktalar olarak
belirlemifllerdir;
+ Müzakere ekibindeki dan›flmanlar ve flirketin
bünyesindeki proje ekibi koordinasyon içinde çal›flmal›
d›r. Koordinasyonsuzluk, müzakere sürecinde
al›c› taraftaki di¤er flirketlerin rekabette öne geçmesine
sebep olabilir.
+ Al›c› taraf›n hedef flirket için verebilece¤i maksimum
fiyat ve sat›c› taraf›n kabul edebilece¤i minimum
fiyat önceden belirlenmeli, bu fiyatlar müzakere
sürecinde de gözden kaç›r›lmamal›d›r.
+ Müzakerelerde gündeme getirilecek konular
önemlerine göre önceliklendirilmeli, önemli konular
müzakerelerin bafl›nda masaya yat›r›lmal›, daha az
önemli konular ise müzakereler yol al›nd›ktan sonra
gündeme getirilmelidir. Önemli konular üzerinde
müzakereler sürerken, daha az önemli meseleler
uzlaflma arac› olarak kullan›lmal›d›r.
+ Güvenilirli¤in zedelenmemesi için her iki taraf da
afl›r› taleplerde bulunmaktan kaç›nmal›d›r,
+ Sat›c› taraf, özellikle de aç›k artt›rman›n söz konusu
oldu¤u durumlarda, al›c› taraftaki flirketlere
ifllemin rekabet ortam›nda sürdü¤ünü hat›rlatarak
rekabeti canl› tutmal›d›r. Böylece görüflmeye bafllanmadan
önce bile al›c› taraftaki flirketlerin taviz
vermeleri sa¤lanabilir,
+ Taraflar net ya da aç›k olmayan noktalar oldu-
¤unda müzakereyi durdurup kendi aralar›nda toplanmaktan
çekinmemelidir. Karfl› tarafa söylenenlerin
sonradan de¤ifltirilmesi güven kayb›na neden olmaktad›
r.
+ fiirket evlili¤i sürecini yürütmekle görevlendirilen
ekip üyeleri anlaflman›n kendi alanlar›n› ilgilendiren
bölümlerine odaklanmal› ve di¤er noktalarla ilgili
önemsiz ayr›nt›lara tak›lmamal›d›r. Avukatlar ise anlaflman›
n tamam›na hakim olmal›d›r. Genelde avukatlar›
n, temsil ettikleri taraf›n ç›karlar›n› sa¤lama almak
için kendi ekiplerinin her türlü talebini kabul ettirmeye
çal›flt›klar›, flirketlerin faaliyet alanlar›nda çal›
flan kiflilerin ise, ifllemin gerçekleflmemesinden çekindikleri
için, fazla taviz verdikleri gözlemlenmektedir.
Bu nedenle bir kifli ekip flefi olarak görevlendirilmeli
ve ekipten gelebilecek gereksiz talepleri engellemelidir.
‹ki taraftaki ekipler de anlaflman›n uzlaflmakta
zorluk çekilen k›s›mlar› ile ilgili kendilerine flu
sorular› sormal›d›r; “Bu maddeye neden ihtiyac›m›z
var?”, “E¤er bu maddeyi anlaflmaya koyarsak ne kazan›
p, ne kaybedece¤iz?”. Gerekli oldu¤u takdirde
ekip flefleri, kendi ekiplerinden, taleplerini gözden
geçirerek uzlaflmaya var›lmas›n› istemelidirler.
4.4 Özel ‹nceleme Neleri ‹çerir?
4.4.1. Finansal Özel ‹nceleme:
Finansal özel inceleme sat›n alma ifllemleri s›ras›nda
yat›r›mc›n›n hedef flirketi de¤erlendirebilmesi için flirketin
mali bilgilerinin detayl› incelemesinin yap›lmas›d›r.
Özel inceleme çal›flmalar›, sat›n alma ifllemlerini
destekleyen stratejik varsay›mlar› analiz etmek, yat›-
r›mlar›n sat›n alma sürecindeki risklerini asgari düzeye
indirmek ve yat›r›mlar›n getirilerini maksimum düzeye
ç›karabilmek için üzere tasarlan›r. fiirketin her yönüyle
de¤erlendirilmesini, karfl›lafl›labilecek sorunlar›n olabildi¤
ince erken aflamalarda tespit edilmesini, do¤abilecek
f›rsatlar›n belirlenmesini ve tüm konular›n detayl›
analizlerle raporlanmas›n› içeren özel inceleme çal›flmalar›
potansiyel al›c›ya en sa¤l›kl› bilgiye sahip olarak
karar verme olana¤› sunar.
Finansal özel inceleme çal›flmas›n›n amaçlar›n› s›ralamak
gerekirse:
+ Yat›r›mc›n›n hedef flirketin ticari faaliyetleriyle ilgili
bilgi edinmesini sa¤lamak,
+ Kritik baflar› göstergelerinin tespit edilmesini
sa¤lamak,
+ Hedef flirketin güçlü ve zay›f yanlar›n› tespit etmek,
43
+ Potansiyel problemler, tehditler ve f›rsatlar› öne
ç›karmak,
+ Sat›n alma iflleminde önemli hususlara dair bilgi
sunmak,
+ Potansiyel al›c›n›n hedefin de¤eriyle ilgili fikir
edinmesini sa¤lamakt›r.
Finansal özel inceleme yat›r›mc›ya sat›n alma sürecine
devam edip etmeme konusunda fikir verdi¤i gibi
al›fl fiyat›n›n tespitinde de rol oynamaktad›r. Finansal
özel inceleme çal›flmas› yat›r›mc›n›n sat›n alma iflleminden
elde edece¤i fayday› maksimize etmeyi hedefler.
4.4.2 Özel ‹nceleme Çal›flmas›’n›n ba¤›ms›z
denetimden fark› nedir?
Ba¤›ms›z denetim finansal özel inceleme çal›flmas›ndan
daha kapsaml›d›r. Finansal özel inceleme ba¤›ms›z denetimden
farkl› olarak, görüfl bildirme içermemektedir.
Özel inceleme, geçmifl dönem mali bilgilerinin yan› s›ra
cari dönem mali bilgileri ve ileriye dönük bütçe çal›flmalar›
n›n incelenmesini de içermektedir. Ba¤›ms›z denetimin
kapsam› yasal olarak belirlenmiflken finansal
özel incelemenin kapsam› yat›r›mc› (müflteri) taraf›ndan
belirlenmektedir. Mali bilgilerin do¤rulanmas›
amaçl› olan ba¤›ms›z denetim raporlar› önceden belirlenmifl
standartlara uygun olarak haz›rlan›rken, hedef
flirketin tüm geçmifl, cari ve gelecek dönem analizlerini
içeren finansal özel inceleme raporlar› yat›r›mc›n›n
sat›n alma s›ras›nda hedef flirketle ilgili neyi görmek isteyece¤
i perspektifiyle haz›rlanmaktad›r.
Dan›flmanl›k kullan›lan finansal özel inceleme süreçleri
yat›r›mc›n›n dan›flman firmaya baflvurmas› ve incelemeye
dair teklif almas›yla bafllar. Müflteri ve dan›flman
firma aras›nda imzalanan sözleflmede incelemenin
kapsam› ve verilecek hizmetler, iflin süresi, incelemede
bulunacak dan›flman ekip, ücret politikas›, finansal
özel inceleme raporunun kullan›m kapsam›, giz45
lilik ve sorumluluk alanlar› gibi konulara yer verilir. Finansal
özel incelemenin ilk aflamas› olan incelemenin
kapsam› müflteri ile yap›lan görüflmeler neticesinde
belirlendikten sonra hedef flirkete bilgi istek listesi
gönderilir. ‹nceleme süreci önceden haz›rlanm›fl olan
ve hedef flirketle ilgili belirli bilgileri içeren “Bilgi Odas›”
nda (Data Room) ya da hedef flirketin iflyerinde
karfl›l›kl› görüflmeler s›ras›nda belirlenen tarihte bafllat›
l›r. Yat›r›mc›n›n ve dan›flman grubunun “Bilgi Odas›”
nda yapaca¤› inceleme yönetilir ve Bilgi Odas› (Data
Room) sürecinde sunumlar ve soru-cevap toplant›-
lar› düzenlenir.
‹ncelemenin veri toplama ve analiz aflamas›nda temel
olarak flirketin tarihçesi, ticari faaliyetleri, yönetim
ve personele dair bilgiler, sat›fl ve pazarlama,
ürün ve servis gam›, üretim, sat›n alma ve araflt›rma
gelifltirme faaliyetleri, yat›r›m harcamalar›, tüm gelir
ve gider kalemleri, aktif ve pasifleri, vergi yap›s› ve
vergi yükümlülükleri, muhasebe kay›tlar›, faaliyet ve
yönetim raporlar› incelenerek analiz edilir. Analizler
hedef flirketin ticari faaliyette bulundu¤u sektördeki
geliflmelerin hedef flirket üzerindeki etkileri ve yat›-
r›mc› firman›n sat›n alma karar›n› ne flekilde etkileyebilece¤
i de dikkate al›narak de¤erlendirilir. fiirketin
faaliyetlerinden elde etti¤i sonuçlar ve y›llara yayg›n
kazanç trendi iki nedenden ötürü yat›r›mc›lar için
önem tafl›maktad›r. Birinci neden bu de¤erlerin, sat›n
alma fiyat›n› ve sat›n almadan sonra gelece¤e yönelik
flirketin kazançlar›n› etkileyecek olmas›d›r. ‹kinci
neden ise sözü edilen de¤erlerin, flirket hisselerinin,
elden ç›kar›lmak istenmesi halinde, hisselerin fiyat
tespitinde etkili olmas›d›r. Dolay›s›yla yap›lan analizler
sonucunda vergi, hukuk ve di¤er tüm dan›flmanlar›n
finansal yap›y› etkileyebilecek faktörlerle ilgili görüflleri
al›nd›ktan sonra hem flirketin faaliyet sonuçlar›na
(gelir ve gider kalemlerinin tümüne) hem de net aktif
büyüklü¤üne etki edebilecek düzeltmeler finansal
özel inceleme raporunda belirtilir. Bunun yan› s›ra
tüm analizler, hedef flirketin sat›n alma s›ras›nda fiyat›
n› etkileyebilecek sektörel, flirkete özgü ve sinerji
sonucunda ortaya ç›kabilecek tüm riskler, hedef
flirketin gelecekteki finansal yap›s›n›, devaml›l›¤›n› etkileyebilecek
tüm faktörler finansal inceleme raporuyla
yat›r›mc›ya sunulur. Bunlar flirketin kadrosunun
de¤iflmesi, flirketin faaliyetleriyle do¤rudan ilgili olmayan
birtak›m faaliyetlere girilmifl olmas›, personelin
sat›n almadan sonraki durumu gibi birçok konuyu
içerir.
4.4.3. Özel Amaçl› Vergi ‹ncelemesi:
Özel amaçl› vergi incelemelerinde ifllemler yasal defterler,
flirket yönetimi ile yap›lan görüflmeler ve analitik
incelemeler ›fl›¤›nda irdelenir. Bu incelemeler bulgular›
n mahiyeti itibariyle s›n›fland›rmas›, risk unsurlar›n›n
belirlenmesi ve bunlar›n gerçekleflme ihtimalinin de-
¤erlendirilmesi, risklerin y›llar itibariyle tasnifi, olas›
risklerin vergi asl›, gecikme zamm› ve vergi cezas› k›-
r›l›m›yla hesaplanmas›n› kapsamaktad›r.
Özel amaçl› vergi incelemelerinin amac›, sat›fla konu
firma aç›s›ndan olas› bir vergi incelemesinde ortaya
ç›kabilecek vergi risklerinin belirlenmesi ve mümkünse
hesaplanmas› ve bu riskin al›c› aç›s›ndan etkilerinin
ortaya konulmas›d›r.
Özel amaçl› vergi incelemelerinde ifllemler zamanafl›
m› süresince yasal defterler, flirket yönetimi ile görüflmeler
ve analitik incelemeler ›fl›¤›nda irdelenir. Bu
incelemelerin kapsam›nda:
+ Bulgular›n mahiyeti itibariyle tasnifi
+ Risk unsurlar›n›n belirlenmesi ve bunlar›n gerçekleflme
ihtimali aç›s›ndan de¤erlendirilmesi
+ Risklerin y›llar itibariyle tasnifi
+ Olas› vergisel riskin vergi asl›, gecikme zamm› ve
vergi cezas› itibariyle hesaplanmas›
+ Uzlaflmaya konu olabilecek kalemlerin tespiti yap›
lmaktad›r.
Özel amaçl› vergi incelemesinde irdelenen bafll›ca konular
afla¤›daki gibidir:
1. Defter ve belgelerin ilgili mevzuata uyumu
2. Kurumlar Vergisinin kontrolü
3. De¤er art›fl kazançlar›
4. Grup flirketleri, ortaklar ve di¤er iliflkili taraflarla
iliflkiler
5. Yurtd›fl›na yap›lan ödemeler
46
6. Örtülü sermaye/örtülü kazanç incelemeleri
7. Varsa, sa¤lanan teflviklerin analizi (yat›r›m indirimi,
teknopark teflvikleri vb.)
8. Personelin gelir vergisi ve sosyal sigorta primleri
9. Katma De¤er Vergisi (KDV), Banka ve Sigorta
Muameleleri Vergisi (BSMV)
10. Faaliyetle ilgili olmayan giderler ile di¤er kanunen
kabul edilmeyen giderler
11. Vergi beyannamelerin süresinde verilip verilmedi¤
i,
12. fiirketin vergi davalar›,
13. Daha önceden flirkette mali idare taraf›ndan
yap›lm›fl incelemelerin analizleri
Yukar›da belirtilen konular›n incelenmesi sonucunda
ortaya ç›kar›lan bulgular, olas› vergi riskinin, gecikme
zamm› ve vergi cezas›n› da içerecek flekilde en
kötü durum senaryosuna göre hesaplanmaktad›r. Uzlaflmaya
konu olabilecek durumlar için vergi riskinin
uzlaflma karfl›s›nda durumu da irdelenmektedir.
4.4.4 Hukuki ‹nceleme:
Hukuki incelemenin kapsam› ise hedef flirketin yürürlükte
olan hukuki mevzuata ve yasal prosedürlere uygun
hareket edip etmedi¤inin incelenmesi ve de¤erlendirilmesi,
hedef flirketin üçüncü kifliler nezdinde hak ve
yükümlülüklerinin irdelenmesi, hukuki inceleme neticesinde
gerçeklefltirilmesi planlanan ifllem bak›m›ndan,
hedef flirketin de¤erlenerek, bu ba¤lamda hukuki risklerin
genel olarak belirlenmesini içermektedir.
Hukuki inceleme s›ras›nda öncelikle hedef flirketle
ilgili kurumsal yap›ya iliflkin hususlar, menkul ve gayrimenkul
varl›klar, fikri mülkiyet haklar›, sözleflmeler, teminat
ve taahhütler, dava ve icralar, ifl hukukuna iliflkin
konular, tabi oldu¤u mevzuata uygunluk hususlar›
incelenmektedir.
Hukuki ön inceleme çal›flmalar› al›c› flirketin talebi
do¤rultusunda, ön inceleme yap›lmas› arzulanan hedef
flirketin, her yönüyle de¤erlendirilmesini, karfl›lafl›-
labilecek sorunlar›n olabildi¤ince erken aflamalarda
tespit edilmesini, do¤abilecek f›rsatlar›n belirlenmesini
ve tüm konular›n detayl› analizlerle raporlanmas›n›
içermektedir. Bunun yan› s›ra, hedef flirketin mali bilgilerinin
analiz edilmesini, aktiflere, pasiflere ve gelirgider
kalemlerine iliflkin önemli hususlar›n tespit edilmesini
de kapsamakta olup, hukuki ön inceleme çal›flmalar›
ana hatlar›yla afla¤›da belirtilen konulara iliflkindir:
+ Hedef flirketin kuruluflunun ve faaliyetlerinin yürürlükte
olan hukuki mevzuata ve yasal prosedürlere
uygunlu¤unun incelenmesi ve de¤erlendirilmesi,
+ Hedef flirketin üçüncü kifliler nezdindeki hak ve
yükümlülüklerinin irdelenmesi,
+ Hukuki inceleme neticesinde gerçeklefltirilmesi
planlanan ifllem bak›m›ndan, hedef flirketin de¤erlendirilmesi
ve bu ba¤lamda hukuki risklerinin genel
olarak belirlenmesi.
Hukuki ön incelemenin konusu, genel olarak afla¤›-
da belirtilen bafll›klardan ibaret olup, hedef flirketin bu
konulara iliflkin bütün belge ve sözleflmeleri incelenir.
4.4.5 ‹nsan Kaynaklar› ‹ncelemeleri:
fiirket evlili¤i ifllemlerini ve anlaflmay› etkileyebilecek
insana iliflkin konular›n belirlenmesi, finansal bak›fl
aç›s› korunarak insan kaynaklar› maliyetlerinin finansal
analizlerinin gerçeklefltirilmesi ve özel inceleme s›-
ras›nda elde edilen verilerin, ifllem sonras› entegrasyonla
ilgili unsurlar›n ve stratejik konular›n belirlenmesinde
kullan›lmas› bu incelemenin kapsam›na girmektedir.
47
• Hedef flirketin hukuki varl›¤›n›n ve yap›s›n›n, kendine özgü karakteristik
özelliklerinin belirlenmesi,
• Hedef flirketin kurulufl ifllemlerinin yürürlükteki mevzuata uygun olarak yerine
getirilip getirilmedi¤i hususunun incelenmesi.
• Hedef flirkete ait belgelerin hukuki gereklere uygun olarak haz›rlanm›fl olup
olmad›¤›n›n ve söz konusu belgelerin hukuken gerekli bilgileri içerip
içermedi¤inin incelenmesi;
• Hedef flirketin sermaye yap›s›n›n belirlenmesi (hisse adedi, hisselerin de¤eri,
hisselerin türü);
• Hedef flirketin hisselerinin devredilebilir olup olmad›¤›n›n ve hisseler üzerinde
herhangi bir takyidat bulunup bulunmad›¤›n›n, hisselerin devrine iliflkin özel
flartlar›n incelenmesi,
• Hedef flirketin pay defterinin yukar›da belirtilmifl olan hususlarla ilgili olarak
incelenmesi.
• Hedef flirketin ba¤l› flirketlerinin, flubelerinin, irtibat bürolar›n›n ve di¤er çal›flma
birimlerinin belirlenmesi;
• Söz konusu ba¤l› flirketlerin ve çal›flma birimlerinin faaliyet alanlar›n›n belirlenmesi.
• Hedef flirketin menkul ve gayrimenkullerinin belirlenmesi ve bunlara ait mülkiyet
ve tasarruf haklar›n›n incelenmesi;
• Hedef flirketin menkul ve gayrimenkulleri üzerinde herhangi bir takyidat bulunup
bulunmad›¤›n›n incelenmesi (rehin, ipotek, haciz, vs.).
• Hedef flirketin temsilcilerinden, flirketin bafllatt›¤› veya aleyhe bafllat›lan
davalar ile icra ve iflas takipleri hakk›nda detayl› bilgi ve aç›klamalar›n al›nmas›.
• Hedef flirketin bünyesinde çal›flmakta olan iflçi say›s›n›n belirlenmesi;
• Yürürlükte olan hizmet sözleflmelerinin ve toplu ifl sözleflmelerinin (mevcut ise)
gözden geçirilmesi ve söz konusu sözleflmelerde yer alan hususi flartlar›n
belirlenmesi;
• Söz konusu sözleflmelerde yer alan hususi flartlar›n ‹fl Kanunu’nun emredici
hükümlerine uygunlu¤unun incelenmesi.
• Hedef fiirketin üçüncü flah›slar ile akdetti¤i ve Hedef fiirkete mali, hukuki veya
stratejik yükümlülükler getiren tüm sözleflmelerin incelenmesi ve müvekkil için
önem arzedecek maddelerin hukuki de¤erlendirilmesinin yap›lmas›;
• Hedef flirket ile üçüncü flah›slar aras›nda imzalanan ticari sözleflmeler ile ilgili
olarak, hukuki ön inceleme sonras› gerçeklefltirilecek ifllem bak›m›ndan, mevcut
ya da potansiyel yükümlülük ve risklerin belirlenmesi (devredilebilirlik, fesih,
tazminat vs. hususlar›).
• Hedef flirkete ait tüm fikri mülkiyet haklar›n›n ve bunlar üzerindeki tasarruf
yetkilerinin ve takyidatlar›n belirlenmesi (markalar, patentler, logolar vs.).
• Hedef flirketin, Rekabet Hukuku’na iliflkin yürürlükteki mevzuat kapsam›nda
de¤erlendirilmesi.
• Hedef flirketin üçüncü flah›slar lehine verdi¤i tüm kefalet ve garantilerin
belirlenmesi.
ÖN ‹NCELEME KONULARI
KURUMSAL
BELGELER
H‹SSELER
DERDEST DAVA
ve TAK‹PLER
MAL VARLI⁄I
‹ST‹HDAM
SÖZLEfiMELER
F‹KR‹ MÜLK‹YET
HAKLARI
REKABET
KEFALET ve
GARANT‹LER
BA⁄LI fi‹RKETLER
ve ÇALIfiMA
B‹R‹MLER‹
H
U
K
U
K
‹
Ö
N
‹
N
C
E
L
E
M
E

49
4.5 fiirket Evlilikleri Süreci Nas›l
Yönetilmelidir?
Bir flirketin flirket evlilikleri ve ortakl›klar konular›ndaki
kararlar› stratejik kararlar olarak öne ç›kmaktad›r.
Bu kararlar›n h›zl› bir flekilde hayata geçirildi¤i durumlarda
de¤iflik aflamalarda hata yapma riski artmakta,
yap›lan hatalar ise büyük kay›plara neden olmaktad›r.
Bu nedenle s›k› kontrol sistemleri, iyi düflünülmüfl
ifl süreçleri ve güvenilir performans de¤erlendirmelerini
bu kararlarla ilgili süreçlere entegre etmek gerekmektedir.
Risk yönetimi ve süreç gözetimi, al›c› veya
sat›c› tarafta hedef flirketin belirlenmesi, de¤erlendirilmesi,
müzakerelerin yürütülmesi ve anlaflman›n imzalanmas›
gibi flirket evlili¤i s›ras›nda yaflanan tüm
süreçlerde uygulanmal›d›r. fiirket yönetimi ancak bu
kontroller sonucunda flirket sermayesinin etkili bir biçimde
kullan›ld›¤›na ve flirketin, flirket evlili¤inden
beklenen sonuçlara ulaflaca¤›na emin olabilir.
fiirket yönetiminin flirket evlili¤ine iliflkin sormas›
gereken kritik sorular flunlard›r;
Geçmiflteki flirket evliliklerimiz ne kadar baflar›l› oldu?
+ Elde etti¤imiz sonuçlar beklentileri karfl›lad› m›?
Benzer ifllemlerle karfl›laflt›rd›¤›m›zda elde etti¤imiz
sonuçlar› nas›l?
+ Herhangi bir faktör veya faktörler baflar›m›z› veya
baflar›s›zl›¤›m›z› belirliyor mu?
+ Yönetim kadromuz iyi gitmeyen flirket evliliklerini
nas›l yönetmifl? Problemleri önceden belirleyecek
ve çözecek bir mekanizmam›z var m›?
Herkes taraf›ndan net bir flekilde anlafl›labilecek bir
flirket evlili¤i süreci belirledik mi?
+ ‹fl gelifltirme, hukuk, finans, hazine, operasyon,
BT ve insan kaynaklar› departmanlar› da aralar›nda
olmak üzere flirket evlili¤ini analiz edecek ve yönetecek
tüm taraflara bu süreci iyi aç›klad›k m›?
+ Gelifltirdi¤imiz flirket evlili¤i plan› hem al›c› hem
de sat›c› tarafta tüm süreçleri içeriyor mu?
Çal›flanlar flirket evlili¤i sürecini ne kadar anl›yor?
+ Çal›flanlar flirket evlili¤i sürecini faydal› buluyor ve
takip ediyor mu?
+ Sürecin takip edildi¤ini ve geçifltirilmedi¤ini nas›l
kontrol edebilirim?
+ Üst yönetim ve yönetim kurulu, flirket evlili¤i planlar›
na uyulmamas›n›n ciddi sonuçlar› oldu¤unu di¤er
yöneticilere yeterince aç›k bir flekilde ifade etti mi?
Yapt›¤›m›z flirket evlili¤i önde gelen di¤er flirket
evlilikleriyle karfl›laflt›r›ld›¤›nda ne kadar baflar›l›?
+ fiirket evlili¤i süreci nas›l gelifltirildi ve kontrol
ediliyor?
+ Planlar›m›z›n ne kadar› piyasadaki örneklere bakarak
gelifltirildi, ne kadar› kendi yönetimimizin deneyim
ve becerilerine dayanarak yap›ld›?
Yönetim Kurulu’nun ifllemi onaylamas›ndan sonra
performans› nas›l kontrol edece¤iz?
+ ‹fllemin katma de¤er sa¤lay›p sa¤lamad›¤›yla ilgili
yönetim kurulunu nas›l bilgilendirece¤iz?
+ ‹fllemin baflar›s›n›n beklentileri karfl›lay›p karfl›lamad›¤›
n› nas›l ölçece¤iz?
+ Entegrasyon sürecinde stratejik seçenekleri muhafaza
etmek için nas›l bir plan uygulayaca¤›z?
fiirket yöneticilerinin afla¤›daki aflamalar s›ras›nda
sormas› gereken kritik sorular flunlard›r;
50
STRATEJ‹ BEL‹RLEME
ARAfiTIRMA,
ÖZEL ‹NCELEME VE
TEKL‹F VERME
KAPANIfi
fiirket’in büyüme stratejisini kim
belirliyor ve uyguluyor?
Üst yönetim mi? ‹fl gelifltirme
bölümü mü? Bölüm müdürleri mi?
Yukar›dakilerin hepsi mi?
Yönetim kurulu flirket evlili¤inin
flirket stratejisi ve ifl planlar›nda
dayapaca¤› etkiyi ne kadar anl›yor?
Hedef flirketlerin, flirketimizin
stratejisine uyup uymad›¤›n› nas›l
anlayabiliriz?
+ fiirket evlili¤i süreci s›ras›nda
süreç hakk›nda gerekli kiflileri nas›l
haberdar edece¤iz?
Gereksiz bilgileri filtrelemek için bir
sistem kurduk mu?
+ fiirket sat›n al›m›n›n d›fl›nda di¤er
alternatifleri gözden geçirdik mi?
+ Bir flirketin sat›n alma için mi
ortakl›k için mi daha iyi bir aday
olaca¤›n› de¤erlendirmek için nas›l bir
yöntem kullanaca¤›z?
Takip etti¤imiz hedef flirketler var m›?
Yoksa sadece sat›fla ç›kan flirketleri mi
hedef flirket olarak de¤erlendirme e¤ilimi
gösteriyoruz?
Do¤ru flirket evlili¤i ifllemleri
yapt›¤›m›za emin miyiz?
Ekibimizin hedef sektörler ve
flirketler hakk›nda gerekli uzmanl›¤a veya
araflt›rmalara eriflimi var m›?
fiirket evlili¤i yönetiflim yap›s› ne kadar
etkili?
+ F›rsatlar› ve süreçleri gözetim
alt›nda tutan bir komite var m›?
+ Önerilen bir f›rsat›n
de¤erlendirilmesi için ne kadar
zaman geçiyor?
fiirket de¤erleme modelimiz ne kadar
sa¤lam?
+ Baz al›nan, iyimser ve kötümser
senaryolar› nas›l belirliyoruz?
+ Varsay›mlar› ve ifllemin
gerçekleflmesini engelleyecek
faktörleri nas›l belirliyor ve di¤er ekip
üyelerimize aktar›yoruz?
Sat›n al›nan flirketin, flirketimize
ne kadar sürede entegre edilece¤ini
öngören varsay›mlar ne kadar do¤ru?
fiirket evlili¤inin flirketimize hangi
de¤erleri kataca¤›n› ve bunlar› ne kadar
zamanda elde edece¤imizi nas›l
belirliyoruz?
+ Hangi ifl modelini kullanmam›z gerekir?
+ Hedef flirketin fayda sa¤layacak her
bir alan›n›n flirket de¤erlememizdeki
a¤›rl›¤› ne kadar?
+ Baflar›m›z› nas›l ölçece¤iz?
+ ‹fl dinamiklerini nas›l hayata
geçirece¤iz?
Özel incelememiz ne kadar sa¤lam ve
standartlaflm›fl (tekrar edilebilir) bir
süreç?
+ Özel incelemeyi kim yap›yor,
bu kiflilerin uzmanl›k alan› nedir?
+ Özel inceleme yöntemlerimiz söz
konusu flirkete ne kadar uygun?
+ Özel inceleme operasyonel,
finansal, BT ve söz konusu flirkete
özel baflka alanlarda incelemeyi
içeriyor mu?
+ Tüm olas› sat›n al›mlarda risk
de¤erlemesi yap›yor muyuz?
+ Özel inceleme ekibinde sonradan
flirketlerin entegre edilmesinden
sorumlu olacak kimse bulunuyor mu?
+ Entegrasyon planlamas› özel
incelemede yer al›yor mu?
Özel inceleme bulgular›n› tüm
hissedarlar›n bulundu¤u bir
ortamda özetleyip tart›flacak m›y›z?
Yönetimin bir ifllemi onaylamas›
veya reddetmesi hangi bilgilere
dayan›yor?
fiirket bilgileri tutarl› ve standart bir
biçimde sunuluyor mu?
+ fiirketi gözden geçirme
yöntemimiz ne kadar etkili?
+ fiirketi gözden geçirme sürecimiz
bilgiye dayanan kararlar vermemize ve
kaynaklar›n›z› do¤ru bir
flekilde birden fazla operasyona
aktarmam›za elverecek mi?
‹fllemleri yönetimin hangi
seviyesindeki çal›flanlar onayl›yor,
Yönetim kurulu üyeleri bu kararlar
al›n›rken sürece ne kadar dahil
oluyorlar?
Yönetime veya yönetim kuruluna
sunulan ve ifllemin onaylanmas›na
etki edecek bilgilerde çeliflkiler
bulunuyor mu?
4.6 Taraflar Aras›nda ‹mzalanabilecek
Sözleflmeler
Niyet Mektubu Nedir ve Hukuki Niteli¤i Nedir?
Herhangi bir hukuki iflleme taraf ortakl›klar, bu ifllemlere
iliflkin müzakere aflamas›nda mevcut durumu tespit
etmek, ortak niyeti, kullan›lacak usul ve yöntemleri
ve yükümlülükleri belirlemek maksad›yla genellikle
bir niyet mektubu haz›rlarlar. Söz konusu niyet mektubu,
ilgili hukuki iflleme iliflkin olarak imzalanacak nihai
sözleflmenin haz›rl›¤› niteli¤inde olup, ba¤lay›c›
olup olmamas› taraflar›n iradesine ba¤l›d›r.
Niyet mektubunun içeri¤i konusunda bir s›n›rlama
bulunmamakla birlikte, ço¤unlukla taraflar, mevcut
durum, amaçlanan hukuki ifllem, taraflar›n niyetleri ve
yap›lmas› planlanan ifllemlerin gerçeklefltirilmesine yönelik
projeler ve bunlara iliflkin hak ve yükümlülükler
mektubun içeri¤inde yer al›r.
Niyet mektubu, bir ön sözleflme niteli¤inde de¤ildir
ve taraflar aksini kararlaflt›rmad›klar› sürece yap›lmas›
planlanan hukuki iflleme yönelik bir taahhüt oluflturmaz.
Sadece, esas sözleflme öncesi yükümlülükleri
düzenlemesi aç›s›ndan önem tafl›maktad›r. Ancak,
Borçlar Hukuku ba¤lam›nda, sözleflmeye iliflkin müzakere
safhas›nda taraflardan birinin kusurlu davran›fl›
sonucu di¤er taraf›n zarara u¤ramas› halinde, müzakere
sonucu sözleflmenin imzalan›p imzalanmad›¤›na
bak›lmaks›z›n zarar veren taraf zarar görenin zarar›n›
tazmin etmek yükümlülü¤ündedir.
51
52
Niyet mektubu için herhangi bir geçerlilik ve flekil
flart› öngörülmemifltir, ancak yaz›l› olmas› ispat vas›tas›
say›lmas› aç›s›ndan tavsiye edilir.
Taraflar Ortakl›k (Hissedarlar) Sözleflmesi
Haz›rlarken Nelere Dikkat Etmelidirler?
Hukuki bir iflleme taraf olan birden fazla gerçek veya
tüzel kifli, gerçeklefltirilecek hukuki ifllem neticesinde
bir tüzel kiflilik çerçevesinde hissedar oluyorlarsa, söz
konusu flirket yap›s› içerisindeki hak ve yükümlülüklerinin
belirlenmesi aç›s›ndan bir ‘hissedarlar sözleflmesi’
haz›rlanmas› önerilir. Bu bak›mdan, afla¤›da baz›lar›
n› belirtti¤imiz hususlara, hissedarlar sözleflmesi taraflar›
n›n özellikle dikkat etmeleri gerekir:
+ Haklar›n karfl›l›kl› tespiti için imtiyazlar› belirleyen
maddeler,
+ Kilitlenme hallerinde çözüm yollar› sa¤layan maddeler,
+ fiirketin yönetim ve temsilinin belirlendi¤i maddeler,
+ Bilgi alma ve inceleme hakk›na iliflkin maddeler,
+ Genel kurul toplant› ve karar nisaplar›na iliflkin
maddeler,
+ Hukuki bir uyuflmazl›k halinde yetkili hukuk ve
mahkeme seçimini veya tahkime baflvurulmas›n›
düzenleyen maddeler.
Ortakl›k/Hissedarlar Sözleflmesinin ‹çeri¤inde
Genel Olarak Neler Yer Al›r?
Afla¤›dakiler bir hissedarlar sözleflmesinde yer alacak
bafll›ca hususlar olarak say›labilece¤i gibi ortaklar bunlar›
kapsam d›fl›nda b›rakabilir ya da bunlara ek olarak
baflka hususlar› sözleflmeye dahil edebilirler:
+ Ortaklar›n unvan› ve sahip olacaklar› sermaye
miktar ve oranlar›,
+ Ortaklara tan›nacak imtiyazlar,
+ fiirketin yönetimi ve temsili hakk›nda hükümler,
+ fiirket için önemli addedilen kararlar›n tespiti ve
bu nitelikteki kararlar› alacak olan organ ve bunlara
iliflkin toplant› ve karar nisaplar›n›n belirlenmesine
dair düzenleme,
+ ‹htiyaç duyulmas› halinde hisse devri için öngörülen
özel flartlar›n veya hisse sat›fl bedellerinin nas›l
tespit edilece¤ine dair hükümler,
+ fiirketin temettülerinin nas›l da¤›t›laca¤›n›n belirlenmesi,
+ fiirketin ihtiyaç duymas› halinde ortaklar›n ne tür
bir katk› sa¤layaca¤›,
+ Ortaklar›n rekabet etmemesine ve gizlili¤e dair
hükümler,
+ ‹htilaf halinde yarg› yetkisinin hangi mercide olaca¤›
na dair hükümler.
4.7 ‹fllem Sonras› Entegrasyon Nas›l
Sa¤lan›r?
‹statistiklere göre her befl flirket evlili¤i iflleminden
sadece bir tanesi baflar›l› olmakta ve entegrasyon
sürecinin iyi yönetilememesi en çok görülen baflar›-
s›zl›k nedeni olarak ortaya ç›kmaktad›r. Entegrasyon
sürecinde, genellikle kapan›fl sonras› 100 günlük
aksiyon plan› haz›rlan›r ve uygulan›r. Planlamada
öngörülen sinerjilerin elde edilmesi için daha önceden
haz›rlanan ifl planlar› çerçevesinde ifl birimlerinin
entegrasyonu ve yeniden yap›land›rma sürecine
girilir.
KAYNAKLAR:
1. Poroy/Tekinalp/Çamo¤lu, Ortakl›klar ve Kooperatif
Hukuku; Reha, Güncellefltirilmifl 9. Bas›, 2003,
‹stanbul,
2. Yasaman, Anonim Ortakl›klar›n Birleflmesi, 1987,
Ankara,
3. Çofltan, Anonim Ortakl›klarda Bölünme, 2004,
Ankara,
4. O¤uzman/Öz, Borçlar Hukuku Genel Hükümler;
3. Bas›, 2000, ‹stanbul,
5. Acemo¤lu, Mal varl›¤› veya Ticari ‹flletmenin Devri,
1971, Ankara
6. Çelik, ‹fl Hukuku Dersleri, Yenilenmifl 16. Bas›,
2003, ‹stanbul
7. Kuru, ‹cra ve ‹flas Hukuk, El Kitab›, 2004,
‹stanbul

S. Seba Cad. BJK Plaza No: 48
B Blok, Kat 9 Akaretler
34357 Befliktafl ‹STANBUL
Tel : [90] (212) 326 6060
Fax : [90] (212) 326 6050
Büyükdere Cad. No: 111,
Kat: 3-4 34394
Gayrettepe ‹STANBUL
Tel : [90] (212) 355 5858
Fax : [90] (212) 355 5850
Paris Cad. No: 12/4
06540 Kavakl›dere
ANKARA
Tel: [90] (312) 410 4545
Fax: [90] (312) 410 4550
Hürriyet Bulvar›, No: 4/1
Kavala Plaza, Kat: 6 35210
Alsancak ‹ZM‹R
Tel : [90] (232) 497 7070
Fax : [90] (232) 497 7050
Y. Yalova Yolu 4. km No: 424
Buttim Plaza Kat: 9 D: 1622
16250 Osmangazi BURSA
Tel : [90] (224) 270 2929
Fax : [90] (224) 270 2930
*connectedthinking
www.pwc.com/tr
www.vergiportali.com
www.ikportal.com
‹letiflim: marketing@tr.pwc.com

İlgili

Categories:

Tags:

bitirme ödevi bitirme tezi izle bitirme tezi konuları bitirme tezi kuralları bitirme tezi örneği bitirme tezi örnekleri bitirme tezleri Çalışma Ekonomisi Hukuka Giriş Bitirme Tezi iktisat İstatistik bitirme tezi lisans bitirme tezi makro iktisat maliye mikro iktisat muhasebe tez konuları

Lisans Bitirme Tezi

İlgili

Tez Ödev Talep Formu

Kategoriler

Son Faaliyetler

Lisans Bitirme Tezi

İlgili

Tez Ödev Talep Formu

Kategoriler

Etiketler

Son Faaliyetler