bitirme tezi konuları, bitirme tezleri, lisans tezi, lisans bitirme tezi, bitirme tezi örnek, bitirme projesi, bitirme ödevi, tez örnekleri, bitirme projesi, bitirme tezi konuları, bitirme tezi örnek, bitirme tezi örnekleri, bitirme tezi örneği, bitirme tezleri, bitirme ödevi, lisans bitirme tezi, lisans tezi, tez örnekleri,
İşletme ders notları Umarım faydasını görürsünüz hepinize başarılar.
İşletme konusunla ilgili temel bilgiler :
Fayda:Mal ve hizmetlerin insanların ihtiyaçlarını giderme niteliğine denilmektedir.
İktisadi mal ve hizmetler:İnsanların ihtiyaçlarını giderme niteliği ya da faydası olan madde ve hizmetlere denir.
Üretim:İktisat biliminde her türlü fayda yaratmaya diğer bir deyişle iktisadi mal ve hizmetler meydana getirmeğe üretim denir.
Fayda yaratma başlıca dört şekilde meydana gelir:
Şekil değişikliği yoluyla:Girdilerin veya malların ekonomik,fiziksel,kimyasal veya bunların karşımı olan değişimlere uğratılmasıyla fayda yaratılır.Bu anlamda üretim şekil faydası yaratan bir faaliyettir.
Zaman değişikliği yoluyla:Malların kıt olduğu zamanlarda pazara sunulmak üzere depolanması ve muhafaza edilmesiyle ilgili faaliyetlerle zaman faydası yaratılır.
Yer değişikliği yoluyla:Malların taşınıp kıt olduğu bölgelere ve yerlere ulaştırılması yer faydası yaratır.
Mülkiyet değişikliği yoluyla:Malların mülkiyetinin değiştirilmesiyle ilgili olan değişim faaliyeti ile mülkiyet faydası yaratılır.
Üretim faktörleri:Üretim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için bir araya getirilmesi gereken bazı temel nitelikli unsurlara denir.Dört grupta toplanır:
Emek
Sermaye
Doğal kaynaklar
Müteşebbis
İşletmenin tanımı:Alfred Isaac’ a göre “üretim faaliyetlerinde bulunan ve ihtiyaçların tatminine doğrudan veya dolayısıyla katılan her iktisadi birime işletme” denir.
İşletme geniş kapsamlı ve basit olarak; “başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere mal veya hizmet üreten ekonomik birimdir.”
Fiziksel mal ve hizmet üretimi ile fayda yaratılabileceği gibi hizmet üretimi ile de insanların ihtiyaçlarının karşılanmasına çalışılabilir.
İşletme “başkaları için-pazar için-üretim yapar,dolayısıyla kendi ihtiyaçlarını karşılamak üzere üretim yapan kişi ya da kuruluşlar bir işletmeyi oluşturamazlar.
İşletmenin konusu olan mal ve hizmetler-ki bu ikinci gruba fiziksel mal karşıtı olarak soyut mallar da denir-iktisadi mallar ve hizmetlerdir.İnsanların “ihtiyaçlarını giderme niteliğine sahip olmaları” yanında “kıt” ya da “sınırlı olma” özellikleri de vardır.Doğada bol miktarda bulunup da,hiçbir çaba sarf etmeden insan ihtiyacını karşılayan mallar iktisadi mallar olmayıp “serbest mallar” dır ve işletme faaliyetlerine konu olmazlar.
İşletme ile teşebbüs ayrımı:Teşebbüs daha geniş bir kavram iken işletme daha dar bir kavramdır.İşletme “teknik” mal veya hizmet üreten fabrika,atölye,mağaza gibi bir birimdir;teşebbüs de hukuki,iktisadi ve mali birimdir.Her teşebbüs bir işletmedir ama her işletme bir teşebbüs değildir.Örneğin,Türkiye Şeker fabrikaları AŞ birçok işletmesi olan bir teşebbüs;Alpullu Şeker fabrikası ise bir işletmedir.
Müteşebbis ve profesyonel yönetici kavramları:Müteşebbis emek,sermaye ve doğal kaynaklar olarak belirtilen üretim faktörlerini başkalarının ihtiyacını karşılayacak mal ve hizmetler üretmek üzere tedarik eden ve uygun şekilde birleştiren kimsedir.Girişimci genellikle kar etme ana amacı ile hareket eder ve riske de katlanır.Kendisi de bir üretim faktörüdür.
Yönetici ise aynı faaliyeti başkaları adına bir ücret karşılığında yapar ancak kar da zarar tehlikesi de işletmenin sahibine aittir.
FREDERİCK W. TAYLOR VE “BİLİMSEL YÖNETİM”
İşçilik,hammadde ve malzemede büyük ölçüde israf olduğunu saptamış;bunu önleyerek verimliliği artırmanın yollarını araştırmıştır.Hem işçiler hem de yöneticiler yönünden bilgisizliğin,cehaletin,üretimin artmasını engellediğini;böylece daha fazla ücret alma olanağı varken çalışanların farkında olmadan daha düşük ücrete razı olduklarını gözlemlemiştir.
İşçilerin malzeme ve makineleri kullanış tarzını ve bununla ilgili hareketlerini ölçüm aletleriyle ölçme yoluna gitmiştir.Kronometre ve çeşitli mühendislik ölçüm aletleriyle yaptığı çalışmalarla gereksiz zaman ve materyal kaybını minimum düzeye indirmiş,yapılan işin kalitesini ve miktarını artırarak daha fazla üretim yanında daha yüksek ücretin kazanılmasına yönelik metotlar geliştirmiştir.
Özellikle zaman etüdü adı verilen çalışmaları parça başına ücret uygulaması ile fazla üretim yapan kimselerin yüksek ücretle ödüllendirildiği teşvikli ücret sistemlerinin geliştirilmesiyle sanayi üretiminde ortalama %400’ ü aşan verimlilik artışı sağlayabilmiştir.
Taylor’a göre bilimsel yönetim ilkelerini üç amacı vardır:
I. Örnekler vererek verimsiz çalışmanın sebep olduğu büyük zararları göstermek
II. Bu verimsizliği önlemenin tek yolunun sistemli bir yönetim uygulaması olduğunu okuyucuya kanıtlamak
III. Yönetimin belirli kanun,kural ve ilkelere dayanan bir bilim olduğunu ortaya koymak
Taylor’un bu yeni yönetim anlayışında görevin planlanması işinin onu performansını(yerine getirilmesini) işinden ayırması gerektiğini vurgulamıştır.Planlama yanında denetime de büyük önem vermiştir.Taylor temelde üretim sorunlarıyla ve üretimin verimliliğinin artırılmasıyla uğraşmıştır.Bu akımın temsilcileri arasında F. ve L. GİLBERT,GANTT,EMERSON,BARTH ve COOKS sayılabilir.
HENRİ FAYOL,”YÖNETİM SÜRECİ YAKLAŞIMI VE YÖNETMİN EVRENSELLİĞİ”
Yönetim olayını tepe yönetimi bakış açısıyla ele alan Fayol,yönetim biliminin evrensel olduğunu ve birtakım ilkelere bağlı olarak bir takım fonksiyonlarca yürütüldüğünü ileri sürmüştür.Yönetim ilkelerini koyarken kendisininkilerin yol gösterici olduğunu başka ilkelerinde var o labileceğini belirtmiştir.
Bu yaklaşım bir sanayi işletmesinde bulunan başlıca faaliyetleri sınıflandırarak 6 fonksiyon haline getirmiştir:
I. Teknik(üretim)
II. Ticari(satın alma,satma ve değişim)
III. Mali(finansal)
IV. Muhasebe(istatistik dahil)
V. Güvenlik
VI. Yönetim
Fayol yönetimi birbirini izleyen aşamalardan oluşan bir süreç olarak ele almış;bu sürecin aşamalarını da yönetim fonksiyonları olarak 5 grupta toplamıştır:
I. Planlama(ileriyi görme)
II. Örgütleme(organize etme)
III. Yöneltme(yürütme)
IV. Koordinasyon(düzenleştirme)
V. Denetim(kontrol etme)
Fayol planlama ve örgütlemeyi en önemli;diğer üçünü ise ikinci derecede önemli yöneticilik fonksiyonları olarak kabul etmiş ve dolayısıyla denetime yeterince önem vermemiştir.
Fayol da Taylor gibi yöneticiliğin teknik bilgiden farklı olduğunu işçi için gerekli bilginin teknik bilgi olup,orta ve üst kademelere doğru çıkıldıkça teknik bilgi ihtiyacının yerini giderek artan ölçüde yönetim bilgisi ihtiyacının aldığını ileri sürmüştür.
MAX WEBER VE “BÜROKRASİ YAKLAŞIMI”
Max Weber’ in üzerinde durduğu bürokrasi,günlük dilde kullanılan “işlerin yokuşa sürülmesi”, “geciktirilmesi” anlamının tam aksine etkinlik açısından ideal bir organizasyon yapısını göstermektedir.Sosyal açıdan bürokratik yapıların neden gerekli olduğu ve etkin bir organizasyon yapısının özellikleri üzerinde duran Weber’ in görüşlerinin temel noktaları şunlardır:
I. Fonksiyonel uzmanlaşmaya dayan bir iş bölümü
II. Açık/seçik belirlenmiş bir hiyerarşik yapı ve böylece her kademenin bir üst kademece kontrol edilmesi
III. Her kademede işlerin yapılışına ilişkin pozisyonlara gelen herkesin uyacağı ilke ve yöntemler
IV. Kişisel ve duygusal olmayan,rasyonel ve ilkeler doğrultusunda ilişkiler
V. Teknik yeteneğe dayalı personel seçim ve terfi sistemi
VI. Organizasyon birimlerinin yasal yetkilerle birbirine bağlanması
ELTON MAYO VE”BEŞERİ İLİŞKİLER YAKLAŞIMI”
İşletme yönetiminde beşeri ilişkiler yaklaşımı ya da daha yeni ifadesiyle davranışsal yaklaşım psikoloji,sosyoloji ve sosyal psikoloji alanlarındaki bulguların ve geliştirilen yöntemlerin örgütsel davranış biçimlerinin anlaşılması yolunda kullanılmasına dayanır.
Bu yaklaşımın ele aldığı başlıca konular şunlardır :
İnsan davranışı
Kişiler arası ilişkiler
Grupların oluşması
Grup davranışları
İnformel organizasyon
Algılama ve tutumlar
Motivasyon
Liderlik
Organizasyonlarda değişme ve gelişme
Elton Mayo ve F.Roethlisberger liderliğindeki bilim adamlarının Hawtorne fabrikalarında gruplar halinde çalışan çok sayıdaki işçi üzerinde yaptığı araştırmalar,önceleri ışıklandırma,ısıtma,yorgunluk ve dinlenme zamanları gibi fiziksel faktörlerin işçilerin verimliliği üzerindeki etkilerini belirleme amacına yönelmiştir.Ancak,bu tür faktörlerdeki iyileştirmelerin üretim verimliliğini artırması beklenirken umulan sonuç alınamamıştır.Bunun üzerin araştırmacılar dikkatlerini fiziksel faktörlerden sosyal ve psikolojik faktörlere çevirmişlerdir.
Bu yeni yönde yapılan deneyler üretim düzeyini ve verimliliği esas itibariyle sosyal faktörlerin etkilediği görüşüne yol açmıştır.Sosyal faktörlerin etkisini belirlemeyi amaçlayan deneylerden birinde işçilerin kendi aralarında oluşturdukları gruplarda üretim düzeyinin ne olması gerektiği konusunda kendi aralarında bir standart ya da norm belirledikleri daha fazla üretim yapanlara bu norma uymaları için baskı yaptıkları belirlenmiştir.
Hawtorne araştırmaları ile işletme organizasyonunun bir sosyal sistem olduğu bu sistemin en önemli unsurunun da insan olduğu sonucuna varılmıştır.Belirli bir organizasyon yapısı içinde bir araya gelen kişilerin kendi aralarında İnformel gruplar oluşturduğu grup özelliklerini de kişilerin sahip olduğu inançlar,alışkanlıklar,amaçlar,gelenekler ve değer yargılarının belirlediği böylece oluşan sosyal sistemin kişiler üzerindeki etkisinin fiziksel faktörlerden fazla olduğu bulgusu ortaya konmuştur.
Genel olarak beşeri ilişkiler yaklaşımı işletmede personele önem verilmesi,tatmin edilmesi ve yüksek moralli olmasının üretim verimliliği üzerindeki etkisi üzerinde durmakta,verimlilik için işe özendirme de başlıca ilgi alanını oluşturmaktadır.
EKONOMİK BİR BİRİM OLARAK İŞLETME
İŞLETMENİN BAZI ÖZELLİKLERİ
Geniş kapsamlı ve basit olarak ele alındığında işletme; “başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere mal veya hizmet üreten ekonomik birimdir.”Bu tanıma göre,hayır cemiyetleri,vakıflar,hatta devlet ve devletin çeşitli dairlerin işletme sayılabilir.
Dar anlamlı olarak işletme; “başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere mal veya hizmetleri üretmek ve sahibine kar sağlamak amacıyla faaliyet gösteren iktisadi birimdir.”Dar anlamda düşünüldüğünde işletmenin karlılık(rantabilite) ve verimlilik(prodüktivite) esaslarına göre faaliyette bulunması temel alınmaktadır.
Özetlenecek olursa;iktisadi biri birim olarak işletme,ister özel sektörde ister kamu sektöründe olsun;tek veya çok sahipli olsun;kişi veya sermaye şirketi şeklinde bulunsun;kapitalist veya sosyalist bir ekonomik düzende faaliyet göstersin müteşebbise veya devlete üretim faktörlerine yaptığı harcamaların üzerinde net gelir sağlamak durumundadır.