Finansallaşma, Kapitalizm, Heterodoks İktisat, Politik Ekonomi, Yeni Liberalizm, Eş-bütünleşme Testi,
Bu tez, XV. ve XVI. Yüzyıla kadar uzanan kapitalizmin en temel karakteristiğini oluşturan sermaye birikim mekanizmasının izini sürmektedir. Sermaye birikiminin kaynağına göre, İngiltere’de başlayan sanayi devrimine kadar geçen dönem ”ticari kapitalizm” olarak adlandırılırken, sanayi devriminden sonraki dönem ise “artık-değerin” sömürülmesi üzerine kurulu olan “sanayi kapitalizmi” olarak nitelendirilmiştir. Sanayi kapitalizminin birinci evresi “rekabetçi dönem” olarak adlandırılırken, sermayenin merkezileşmesi ve yoğunlaşması dönemi ise “tekelci kapitalizm” (emperyalizm) olarak nitelendirilmiştir. 2. Dünya Savaşı’nın sonunda ABD’nin politik, askeri ve ekonomik hegemonyasında kurulan “Bretton Woods” sistemi sayesinde, uluslararası ticaretin artması, sabit sermaye yatırımlarına bağlı olarak ortalama büyüme hızının ve refah düzeyinin yükselmesi sonucunda “Altın Çağ”ını yaşayan kapitalizm, 1960’ların ortalarından itibaren kâr oranlarındaki düşüş ve 1970’lerdeki “Bretton Woods” sisteminin çökmesiyle oluşan stagflasyonist ortamdan çıkmak için finans kapitalin çıkarlarını esas alan, küreselleşmenin sağladığı teknolojik olanaklardan da yararlanarak, yeni liberal ideolojinin rehberliğinde küresel bir finansallaşma süreci başlamıştır.
Finansallaşma, Kapitalizm, Heterodoks İktisat, Politik Ekonomi, Yeni Liberalizm, Eş-bütünleşme Testi,
Heterodoks sosyal bilimciler tarafından geliştirilen “finansallaşma” kavramı bu tezde; Kapitalizmin sermaye birikim mekanizmasının sanayi alanından finans alanına kayma süreci olarak tanımlanmıştır. Finansallaşma sürecine bütünsel bir bakış geliştirilerek dört boyutta ele alınmıştır. Bunlar; finansallaşmanın alt yapısının oluşumu, makroekonomik işleyiş süreci, mikroekonomik işleyiş süreci ve finansallaşmanın sonuçlarıdır. Bu tezde finansallaşmanın Türkiye Ekonomisi’ndeki gelişiminin ekonomi politiği üzerinde durulmuş ve finansallaşma sürecinin sonucunda ortaya çıkan değişim analiz edilmiştir. Bu bağlamda öncelikle OECD ve DPT veri seti kullanılarak dört adet finansallaşma göstergesi oluşturulmuştur. Daha sonra bu finansallaşma göstergeleriyle DPT veri setinden elde edilen sabit sermaye yatırımlarının GSYİH içindeki payı arasında uzun dönemde (1975-2010) bir ilişki olup olmadığı Engle-Granger (1987) Eş-Bütünleşme Testi, Johansen – Juselius (1990) Eş-Bütünleşme Testi ve Vektör Hata Düzeltme Modeli’yle analiz edilmiştir. Finansallaşma göstergeleriyle sabit sermaye yatırımlarının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla içindeki payı arasında temel hipotezimizi destekleyen uzun dönemde negatif anlamlı ilişki bulunmuştur.
Bu çalışmada ayrıca finansallaşma göstergeleriyle sermaye/emek gelirleri endeksi arasında uzun dönemde pozitif bir ilişkinin varlığı test edilmiştir. Bu bağlamda finansallaşma göstergeleriyle, İstanbul Sanayi Odası’nın 1982-2010 dönemini kapsayan veri seti kullanılarak elde edilen sermaye/emek gelirleri endeksi arasındaki kısa ve uzun dönem ilişki analiz edilmiştir. Bu modelde de Engle-Granger (1987) Eş-Bütünleşme Testi, Johansen -Juselius (1990) Eş-Bütünleşme Testi ve Vektör Hata Düzeltme Modeli gibi zaman serisi analiz yöntemleri kullanılmıştır. Türkiye’nin en büyük 1000 sanayi kuruluşu baz alındığında, bu süreçte; bir yandan sermaye gelirleri emek gelirleri karşısında nisbi olarak artarken, diğer yandan, sermaye gelirlerini ağırlıklı olarak, esas faaliyet dışından elde edilen spekülatif gelirler oluşturmaktadır. Sonuç olarak; 1980 sonrası dönemde Türkiye Ekonomisi’nde bazı kendine has özellikleri de içinde barındıran bir finansallaşma süreci yaşandığı görülmektedir.
Finansallaşma, Kapitalizm, Heterodoks İktisat, Politik Ekonomi, Yeni Liberalizm, Eş-bütünleşme Testi,