Ulaştırma; arz ve talebin karşılıklı etkileşimi bağlamında gelişmiştir, gelişmektedir. Giderek ekonomisi büyüyen ve zenginleşen dünyada, daha fazla taşıma, daha güvenli, daha kısa sürede, daha konforlu, güvenilir ve dakik ulaşım isteği öne çıkmaktadır. Bilim ve teknolojinin gelişimi sayesinde, bu gereksinim ve istekler doğrultusunda ulaştırma sistemi oluşmakta ve varlığını sürdürmektedir.
Bu bağlamda, ulaştırmanın çağdaş anlamda gelişiminin başlangıcı olarak, otomotiv endüstrisinin varlığını açık biçimde duyurduğu İkinci Dünya Savaşı sonrasını almak uygun olabilir. Daha öncesinde, buhar makinesinin bulunması ile başlayan demiryolu ve denizyolu dönemi elbette ki önemlidir. Ancak, demiryolu ve denizyolu, karayolunun etkin olmadığı bir ortamda ön planda idi. Kapıdan kapıya taşıma olanağını veren, gereksinimlere kolay uyum sağlayan karayolu, otomotiv endüstrisinin güçlenmesinin de etkisi ile hızla gelişmiştir. Otomobilin, insanların yaşamlarının bir parçası niteliğini kazanması,
ulaştırmanın gelişimine başka boyut kazandırmıştır. Böylece ulaştırma sisteminin yapısı kökten değişmiştir. Bu değişimde uygulanan ulaştırma politikalarının belirleyici etkisini göz ardı etmemek gerekir. Özetle, bilim ve teknolojinin ilerlemesi, toplumların gelişmesi, ekonominin gereksinimlerinin değişmesi, insanların alışkanlıklarının ve kültürel birikimlerinin değişmesi ve belki bunların hepsinin üstünde politik olaylar, ulaştırmayı yönlendiren ve geliştiren çerçeveyi oluşturmaktadır. Bunların ötesinde, yakın geçmişin ve günümüzün uluslararası gelişmeleri, ulaştırma üzerinde önemli etkiler yapmıştır.
Son dönemlerin önemli olgusu, ekonomideki gelişmelere bağlı olarak, dünyanın çeşitli bölgelerinde çok sayıda bütünleşme hareketi ortaya çıkmasıdır. 1971-1982 döneminde dünya ticaretini, bölgesel düzenlemelere katılan ülkelerin sayısında meydana gelen artış ve petrol ihracatçısı ülkelere yapılan büyük çaptaki gelir transferi yönlendirmiştir. Son dönemde bir yandan Japonya’nın dünya ihracatı içindeki payı, Batı Avrupa ve ABD aleyhine belirgin bir biçimde artış gösterirken, Uzakdoğu Ülkelerinin dış ticaretinde dinamik gelişmeler yaşandığı görülmüştür. Dünyadaki gelişmeler bağlamında, pazar
ekonomisi ve serbest ticaretin yaygınlık kazanması, bölgeselleşme ve çok uzak sayılan ülkelerle işbirliği, yeni ticari ilişkiler kurma eğilimini arttırmaktadır. Bu gelişmeler sonucu yeni ulaştırma koridorları ortaya çıkmış, ayrıca taşıma mesafeleri uzadığı için hızlı sistemler önem kazanmıştır.
Günümüzün ulaştırması, karayolu ve otomobil egemenliği altındadır. Kapıdan kapıya taşımanın kaçınılmaz gereği ile, tüm olumsuzluklarına karşın karayoluna gereksinim bulunmaktadır. Bu yüzden diğer olumsuzluklara ek olarak, çevreye zararları yaşamsal önemdedir. Hemen her ülke için, karayolu, demiryolu, denizyolu, havayolu, suyolu, boru hatlarının teknik ve ekonomik açıdan en uygun oldukları yerlerde kullanıldığı dengeli, akılcı ve dolayısıyla etkin bir ulaştırma sistemine kavuşmasına çaba gösteren politikaların geliştirilip gerçekleştirilmelerinin önemi büyüktür.400-600 km uzaklıklara yolcu taşımada, günümüzün en etkili olanağı hızlı trenlerdir. Bu uzaklıklarda, hem karayolunun, hem de havayolunun 200 km/saat’in üstünde hız yapan trenler karşısında rekabet gücü zayıflamaktadır. Japonya’dan Fransa’ya, Almanya, İtalya, İspanya ve ABD’ye kadar yaşanan deneyimler bu gerçeği desteklemektedir. Bu nedenle 21. yüzyıl için AB’de ve diğer gelişmiş bölgelerde 600 km hatta 800 km’ye kadar uzaklıklar için en uygun tür yüksek hızlı trenlerdir. AB’de 2020’ye kadar hızın 340km/saat’e yükseleceği öngörülüyor. AB Komisyonu tarafından kararlaştırılan toplam yirmi projeden on üçü demiryolu ile ilgili olup, bunlardan altısı hızlı demiryolu projesidir. Çok uzun kıtalararası mesafelerde, yolcu ve bazı özel tür kargo taşımacılığında havayolu, yük taşımacılığında ise denizyolu tek seçenek durumundadır.Gelecekte , yük taşımacılığı için tek ulaştırma türünden daha çok, türlerin gereken ve uygun oldukları yerde hizmet sundukları kombine sistemlerden yararlanılacaktır. Bu
bağlamda, karayolu / demiryolu / denizyolu / havayolu birlikte hizmet sunacaklardır. Denizyolu ve havayolu belirli koşullarda tek seçenek konumunda yer almaktadır. Dolayısıyla kara ulaştırmasında, olanaklar ölçüsünde demiryolunun devreye sokulması esas olmaktadır. Nitekim birden fazla ulaştırma türünün entegrasyonuyla yapılan ve artan bir hızla yaygınlaşan kombine taşımacılıkta, taşımanın uzun mesafeli kısmını demiryolu veya denizyolu ya da iç suyoluyla yapılması tercih edilmektedir. Petrol, doğalgaz ve diğer bazı özel taşımalarda boru hattının yaygınlaşması beklenebilir.
Bilim ve teknolojideki atılımların yönlendirdiği ekonomik, toplumsal ve kültürel gelişmeler ve küreselleşmenin ortaya çıkardığı ulaştırmaya yönelik sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
• Gelirlerin artışı, zamanın değerini arttırmış, bu durum ulaştırma sürelerinin kısalmasının, dolayısıyla hızların yükseltilmesinin itici gücünü oluşturmuştur. Yüksek hızlar hem kentsel ve ulusal bağlamda, hem de küreselleşme koşullarında, uluslararası ulaştırmada mesafelerin uzaması sonucunu doğurmuştur.
• Ekonomide rekabetin giderek artması da hızın yükseltilmesini zorlamış, ayrıca hammadde ve işlenmiş ürünlerin talep edilen yere düşük maliyetli ve zamanında ulaştırılmasının önemini arttırmıştır.
Günümüz dünyasında insanlar, çevre kirlenmesine karşı giderek daha duyarlı hale gelmektedirler. Özellikle karayolu trafiğinin neden olduğu trafik sıkışıklığı, kazalar, gürültü, hava kirliliği gibi çevre sorunları ile küresel iklim değişmeleri olgusu karşısında çevreye uyumlu gelişmeleri yönlendirecek “sürdürülebilir ulaştırma politikaları” önem kazanmaktadır. Bu bağlamda demiryolu, denizyolu ve içsuyolu taşımalarının paylarının arttırılmasına, karayolunun çok yüksek olan payını azaltarak ulaştırma türlerinin gereken ölçüde pay aldıkları dengeli bir sistem oluşturmaya çalışılmaktadır. Bir çok ülkede ve AB’de ulaştırma planlarının ana amacı, yukarıda belirtilen yönde odaklanmaktadır. Ayrıca, karayolu araçlarının çevreye daha az zarar verir hale getirilmesi için, gerek araç üretiminde, gerekse işletiminde önlemler geliştirilmektedir. Karayolunu bireysellikten şirketleştirmeye ve kurumsallaşmaya yönlendirmeye çalışmaktadırlar
Yanıt yok