işletme yüksek lisans programları
iktisat yüksek lisans programları
maliye tez
bitirme tezi örneği
örnek bitirme tezi
bitirme tezi konuları
yuksek lısans basvuruları
işletme tez konusu
tez konuları işletme
mikro iktisat notları
işletme tez konuları
Küresel ekonomik krizin iktisadi faaliyette neden olduğu daralma,
gelişmiş ülkelerde daha belirgin olmak üzere, kamu mali açığının ve borç
stokunun küresel ölçekte artmasına neden olmuştur. Aralarında Türkiye’nin de
yer aldığı çok sayıda yükselen piyasa ekonomisi ise, temel olarak iktisadi
faaliyetteki toparlanmanın daha hızlı gerçekleşmesi ve kriz sürecinde
uygulanan mali teşvik programlarının göreli olarak daha dar kapsamlı olması
nedeniyle kamu maliyesi dengeleri açısından daha olumlu bir görünüm
sergilemektedir. Bu çerçevede ülkemizde de esas olarak iktisadi faaliyetin
öngörülenden daha hızlı toparlanması ve faiz giderlerindeki düşüşler kamu
maliyesi dengelerini olumlu yönde etkilemektedir (Grafik 6.1).
2010 yılında bütçe performansındaki iyileşmenin temel kaynağını
ekonomideki hızlı büyüme eğilimine bağlı olarak artan vergi gelirleri
oluşturmuştur. Bunun yanı sıra, faiz dışı harcamaların artış hızının göreli olarak
yavaşlaması ve iç borçlanma faiz oranlarındaki gerilemeye bağlı olarak faiz
giderlerinde ortaya çıkan düşüş de kamu maliyesi dengelerine olumlu katkıda
bulunmuştur.
2010 yılının Ekim ayında kamuoyuna açıklanan ve 2011-2013 dönemini
kapsayan OVP’de kamu maliyesine ilişkin olarak belirlenen hedefler, maliye
politikasında önümüzdeki dönemde sınırlı bir sıkılaşmaya işaret etmektedir. Bu
bağlamda, Rapor’un son bölümünde yer alan orta vadeli tahminler
oluşturulurken, maliye politikasının kademeli olarak sıkılaştırılacağı ve kamu
Grafik 6.1. Merkezi Yönetim Bütçe Açığı ve AB Tanımlı Kamu Borç Stoku
(GSYİH’nin Yüzdesi Olarak)
1,6
2,8 2,4
4,0
0
3
6
9
12
15
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010*
2011**
2012**
2013**
Bütçe Açığı
Maastricht kriteri: %3
* Tahmin.
** Orta Vadeli Program (2011-2013) Hedefleri.
Kaynak: Maliye Bakanlığı, Orta Vadeli Program (2011-2013).
38,8 36,8 42,3 40,6
0
20
40
60
80
100
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010*
2011**
2012**
2013**
Kamu Borç Stoku
Maastricht kriteri: %60
* Tahmin.
** Orta Vadeli Program (2011-2013) Hedefleri.
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Orta Vadeli Program (2011-2013). işletme yüksek lisans programları
iktisat yüksek lisans programları
maliye tez
bitirme tezi örneği
örnek bitirme tezi
bitirme tezi konuları
yuksek lısans basvuruları
işletme tez konusu
tez konuları işletme
mikro iktisat notları
işletme tez konuları
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
96 Enflasyon Raporu 2011-I
harcamalarının iç talebe yaptığı katkının tedrici olarak azalacağı bir çerçeve
esas alınmıştır. Bununla birlikte, mali disiplinin kalıcılığının sağlanması ve
Türkiye’nin diğer yükselen piyasa ekonomilerinden olumlu yönde ayrışmaya
devam edebilmesi açısından OVP çerçevesinde belirlenen kurumsal ve yapısal
iyileştirmelerin hayata geçirilmesi önemini korumaktadır.
6.1. Bütçe Gelişmeleri
Merkezi yönetim bütçesi 2010 yılında 39,6 milyar TL açık verirken, faiz
dışı denge 8,7 milyar TL fazla vermiştir (Tablo 6.1.1). İktisadi faaliyetteki
canlanmaya ve yapılan vergi ayarlamalarına bağlı olarak artan vergi gelirlerinin
yanı sıra faiz giderlerindeki düşüş, bütçe performansındaki iyileşmenin temel
kaynağını oluşturmaktadır. Buna ilaveten, faiz dışı harcamalardaki artış hızının
da görece yavaşlaması, bütçe açığındaki düşüşe olumlu yönde katkıda
bulunmuştur. işletme yüksek lisans programları
iktisat yüksek lisans programları
maliye tez
bitirme tezi örneği
örnek bitirme tezi
bitirme tezi konuları
yuksek lısans basvuruları
işletme tez konusu
tez konuları işletme
mikro iktisat notları
işletme tez konuları
2010 yılının ilk üç çeyreğinde iyileşme eğilimi gösteren Merkezi yönetim
bütçe dengesi ve faiz dışı bütçe dengesinin GSYİH’ye oranları, yılın son
çeyreğinde faiz dışı harcamalardaki artışa bağlı olarak bir miktar bozulmuştur
(Grafik 6.1.1). Merkezi yönetim bütçe gelirlerinin GSYİH’ye oranında, vergi
gelirlerindeki yüksek performansa bağlı olarak 2009 yılının son çeyreğinden
itibaren istikrarlı bir şekilde süren artış eğiliminin, yılın son çeyreğinde
duraksadığı gözlenmektedir. Öte yandan, merkezi yönetim faiz dışı
harcamalarının GSYİH’ye oranı ise, 2010 yılının ilk üç çeyreğinde sınırlı düşüş
eğilimi göstermekle birlikte, yılın son çeyreğinde belirgin bir artış sergilemiştir
(Grafik 6.1.1).
Tablo 6.1.1. Merkezi Yönetim Bütçe Büyüklükleri
(Milyar TL)
2009 2010
Artış Oranı
(Yüzde)
Gerçekleşme / Bütçe
Hedefi (Yüzde) işletme yüksek lisans programları
iktisat yüksek lisans programları
maliye tez
bitirme tezi örneği
örnek bitirme tezi
bitirme tezi konuları
yuksek lısans basvuruları
işletme tez konusu
tez konuları işletme
mikro iktisat notları
işletme tez konuları
Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri 268,2 293,6 9,5 102,3
Faiz Giderleri 53,2 48,3 -9,2 85,1
Faiz Hariç Bütçe Giderleri 215,0 245,3 14,1 106,6
Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri 215,5 254,0 17,9 107,3
I. Vergi Gelirleri 172,4 210,5 22,1 108,9
II. Vergi Dışı Gelirler 36,2 35,6 -1,5 97,2
Bütçe Dengesi -52,8 -39,6 – 78,9
Faiz Dışı Denge 0,4 8,7 – 132,5
Kaynak: Maliye Bakanlığı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
Enflasyon Raporu 2011-I 97
Merkezi yönetim faiz dışı bütçe giderleri 2010 yılında geçen yıla göre
yüzde 14,1 oranında artmıştır. Faiz dışı harcamalar içindeki ana kalemlerden
cari transferler ve personel giderleri sırasıyla yüzde 10,8 ve yüzde 11,4
oranında artarken, mal ve hizmet alım giderleri yüzde 3,3 oranında azalmıştır.
Bu azalışta, kamu personeli sağlık giderlerinin genel sağlık sigortası
kapsamından karşılanması nedeniyle sağlık giderlerinde oluşan azalma ile yeşil
kartlıların sağlık giderlerinde ortaya çıkan düşüş etkili olmuştur. Diğer yandan,
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)’na devlet primi giderlerinde gerçekleşen
yüzde 53,4 oranındaki yüksek oranlı artış dikkat çekmektedir. Söz konusu
artışta, 2010 yılı Ocak ayından itibaren genel sağlık sigortası kapsamına alınan
kamu personelinin genel sağlık sigortası ödemelerinin başlatılması etkili
olmuştur. Sermaye giderlerinde gözlenen yüzde 29,1 düzeyindeki artış ise,
2010 yılında kamu yatırımlarının GSYİH büyümesine olumlu katkı yaptığına
işaret etmektedir (Tablo 6.1.2).
Grafik 6.1.1. Merkezi Yönetim Bütçesi
Bütçe Dengeleri
(GSYİH’ye Oran Olarak, Yüzde)
Bütçe Gelirleri ve Faiz Dışı Harcamalar
(GSYİH’ye Oran Olarak, Yüzde)
-3,6
0,8
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4*
2007 2008 2009 2010
Bütçe Dengesi Faiz Dışı Bütçe Dengesi
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4*
2007 2008 2009 2010
Bütçe Gelirleri Faiz Dışı Harcamalar
Kaynak: Maliye Bakanlığı.
* 2010 yılının dördüncü çeyreğine ilişkin veriler tahmindir.
Tablo 6.1.2. Merkezi Yönetim Faiz Dışı Harcamaları
(Milyar TL)
2009 2010
Artış Oranı
(Yüzde)
Gerçekleşme/ Bütçe
Hedefi (Yüzde)
Faiz Hariç Bütçe Giderleri 215,0 245,3 14,1 106,6
1. Personel Giderleri 55,9 62,3 11,4 103,2
2. SGK Devlet Primi Giderleri 7,2 11,1 53,4 99,5
3. Mal ve Hizmet Alım Giderleri 29,8 28,8 -3,3 114,4
a) Savunma-Güvenlik 9,7 9,4 -2,3 103,5
b) Sağlık Giderleri 8,8 5,8 -34,6 119,8
4. Cari Transferler 92,0 101,9 10,8 99,7
a) Görev Zararları 4,1 3,3 -20,3 76,5
b) Sağlık, Emeklilik ve Sosyal Y.G. 52,7 55,0 4,5 95,4
c) Tarımsal Destekleme Ödemeleri 4,5 5,8 29,4 103,8
d) Gelirden Ayrılan Paylar 21,5 26,4 22,6 110,2
5. Sermaye Giderleri 20,1 25,9 29,1 136,9
6. Sermaye Transferleri 4,3 6,7 56,0
Yanıt yok